De angst wegnemen uit de rijopleiding

Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie zijn nieuwe automobilisten tussen de 15 en 25 jaar verantwoordelijk voor bijna de helft van de meer dan een miljoen verkeersdoden die jaarlijks wereldwijd plaatsvinden. Educatieve programma’s maken vaak gebruik van op angst gebaseerde berichten en films van ongevalscènes om risicovol rijgedrag onder jongeren te verminderen. Maar werkt deze “enge” benadering?

Een nieuwe studie gepubliceerd in het tijdschrift Risico analyse suggereert dat op angst gebaseerde berichten risicovol rijgedrag niet verminderen, terwijl op angst gebaseerde virtual reality-films (VR) die een gewelddadige botsing uitbeelden, jonge bestuurders er juist toe kunnen brengen meer kansen te nemen achter het stuur.

Een team van psychologen onder leiding van onderzoeker Clara Alida Cutello, Ph.D. van de Universiteit Antwerpen, voerde een onderzoek uit onder 146 studenten die minder dan vijf jaar legaal autorijden. De onderzoekers onderzochten de impact van zowel de inhoud (angst vs. positief) als de leveringsmodus (2-D vs. VR) van interventieprogramma’s voor bestuurdersveiligheid.

Op angst gebaseerde filmpjes laten vaak vreselijke crashscènes in grafische details zien. De veronderstelling achter deze benadering is dat het opwekken van een gevoel van angst door een ernstig gevolg zoals de dood voor te stellen, jonge mensen zal overhalen om voorzichtiger te rijden. Positief ingelijste films hebben de tegenovergestelde benadering, waarbij ze humor en empathie gebruiken en veilig rijgedrag modelleren dat positieve gevolgen heeft.

Er zijn drie tests gebruikt om het risicogedrag van de jonge automobilisten voor en na deelname aan het interventieprogramma te meten. Een daarvan was een vragenlijst over chauffeursgedrag. De andere was de Vienna Risk-Taking Test on traffic, waarbij deelnemers gevraagd worden om videoclips van rijsituaties vanuit het standpunt van de bestuurder te bekijken en te kiezen of ze een situatie als te riskant beschouwen. Kies bijvoorbeeld of u een andere auto wilt passeren in ijzige omstandigheden. Een derde test was een emotionele opwindingsschaal met 21 items die het niveau van emotionele opwinding (zoals bang voelen) meet na het bekijken van een film.

De resultaten toonden aan dat deelnemers die de op angst gebaseerde VR-film bekeken, achteraf risicovoller rijgedrag rapporteerden, terwijl degenen die een positief ingelijste VR-film keken, de grootste vermindering van riskant rijgedrag vertoonden. Deze bevinding ondersteunt ander onderzoek dat heeft aangetoond dat het blootstellen van deelnemers aan een extreme en grafische botsing de neiging heeft om defensieve mechanismen te activeren, zoals korter opletten, loslaten, een bericht afwijzen en een toename van risicovol gedrag.

“Angst-oproepen zijn gebruikt in veel gezondheids- en milieucampagnes, zoals roken, antidrugs, veilige seks en hiv-preventiecampagnes”, zegt Dr. Cutello. “Verder experimenteel onderzoek is nodig om te bepalen of het gebruik van angst effectief is.”