Het ronddraaien van de juiste lijnen kan sterke prestaties leveren als spieren niet genoeg zijn
Een kleine Steatoda spider gebruikte zijn eigen versie van een katrolachtig systeem en voegde herhaaldelijk zijden draden toe om zware lasten, in dit geval een hagedis, beetje bij beetje omhoog te slepen.
Een familie van spinnen kan een prooi vangen die vele malen groter is dan hun eigen gewicht door zijden lijnen aan hun prooi te koppelen en de vleesprijs de lucht in te hijsen.
Tangle webspiders, in de Theridiidae familie, zijn meesters in het gebruik van zijde om spierkracht te versterken. Hun webben zijn “een rommelige wirwar”, zegt Gabriele Greco, die biologische materialen studeert aan de Universiteit van Trento in Italië. Zijden strengen schuin en kriskras door elkaar in een spinnewebachtig krabbel.
Terwijl Greco en Trento-collega Nicola Pugno filmden hoe spinnen jagen op dergelijke snauwers, concentreerde ze zich op de meest spectaculaire scenario’s: aanvallen op insecten die tot 50 keer zoveel wogen als de spinnen zelf. De webmakers konden hun gevechten echter winnen, dankzij behendig vechten, gif en veel prooidieren. Overwinnaars spinnen ook vastgemaakt meerdere zijden draden naar hun prooibundel Om het feest naar het web te slepen, rapporteren Greco en Pugno 3 februari in Tijdschrift van de Royal Society Interface. Maar vreemd genoeg worden deze draden nooit helemaal strak getrokken.
Om de gewichtsverplaatsingen van de spinnen te analyseren, zetten de onderzoekers laboratoriumdozen op met zwarte wanden voor gemakkelijke observatie van witte zijde. In elke doos zat een Theridiidae soorten, ofwel een driehoekige spinnenwebspin (Steatoda triangulosa) of een valse zwarte weduwe (S. paykulliana).
In het wild strekken beide soorten enkele strengen van de wirwar tot op de grond, waardoor het kleverige uiteinde van de streng wordt verankerd. Wanneer een klein, eetbaar wezen, zoals een mier, tegen de streng stoot, breekt het los van de grond en trekt het kleine stukje omhoog om hulpeloos in de lucht te fladderen. Lunch!
Wat Greco en Pugno echter echt interesseerde, waren de berichten dat deze strengen af en toe ‘gigantische’ prooien vingen, waaronder een slang en een muis. Om de voedselvangende zijde een extreme training te geven, gebruikten onderzoekers grote kakkerlakken.
Een enkele kleverige streng kan een zware kakkerlak niet de lucht in trekken, dus wanneer een prooi tegen de zijde stoot, haast de residente spin zich om extra strengen aan zijn grote vangst toe te voegen. In de laboratoriumtests moesten spinnen streng na streng toevoegen voordat onderzoekers de eerste opwaartse beweging zagen. Tijdens het hele ophaalproces bleven de ophaaldraden nog wat meegeven in plaats van dat ze erg strak werden uitgerekt. Dat is logisch, concludeerde Greco, omdat aan deze strengen veel wordt getrokken en gesprongen door een worstelende prooi. Superstrakke lokken kunnen breken.
Wat deze spinnen hebben ontwikkeld, is niet een katrol met een laaddok met een wiel, maar door een reeks zijden strengen vast te maken, krijgen de kleine dieren hun eigen manier om zware lasten in kleine stappen op te tillen. Na zo’n 400 miljoen jaar evolutie fascineren de vormen en het gebruik van zijde door spinnen onderzoekers zoals Greco, die op zoek zijn naar nieuwe materialen.
De nieuwe studie van gewichtheffen op basis van zijde vindt Symone Alexander, een chemisch ingenieur met brede interesses aan de Auburn University in Alabama, ‘erg cool’. De ronde, spaakwebben op het Halloween-decor zijn misschien wel het populaire begrip van spinnenzijde, maar de dieren hebben de plaatsen en manieren waarop ze kunnen leven uitgebreid met een breed scala aan zijdezachte innovaties. Spinnen hebben zijdezachte valdeuren, netten, lasso’s en – eentje die Alexander na aan het hart ligt – ultrasnelle katapulten ontwikkeld (SN: 3/6/19).
“Zelfs in een enkel web worden er verschillende soorten zijde (en lijm) gebruikt om kaderlijnen te maken, lijnen vast te leggen en ankerlijnen”, zegt ze. “Spinnen zijn ingenieus.”
