Een lucht- of gasembolie is een bel die vast komt te zitten in een bloedvat en deze blokkeert.
Het kan gebeuren als een duiker:
- brengt te lang onder water door
- oppervlakten te snel
- houdt hun adem in als ze naar boven komen
Er kan lucht uit de longen in de bloedvaten ontsnappen (arteriële gasembolie) of er kunnen stikstofbellen in de bloedvaten ontstaan (decompressieziekte of “de bochten”).
Lucht- of gasembolieën kunnen ernstige en mogelijk dodelijke aandoeningen veroorzaken, zoals a beroerte of hartaanval.
Bel 999 en vraag om een ambulance als u of iemand met wie u zich onwel voelt na het duiken en u een lucht- of gasembolie vermoedt.
Symptomen van een lucht- of gasembolie na het duiken
Symptomen van een lucht- of gasembolie na het duiken zijn onder meer:
- gewrichts- of spierpijn
- lage bloeddruk, wat kan veroorzaken duizeligheid
- een onregelmatige hartslag
- ademloosheid en snelle ademhaling
- wazig zicht
- pijn op de borst
- sterke gevoelens van angst
- Jeukende huid
- een blauwe tint op de huid (cyanose)
- bloederig schuim uit de mond
- verlamming of zwakte, mogelijk van een of meer ledematen
- past bij
- bewustzijnsverlies
Mogelijk heeft u deze symptomen niet onmiddellijk. Ze kunnen binnen 10 tot 20 minuten of soms zelfs langer na het opduiken ontstaan. Negeer deze symptomen niet – roep meteen medische hulp in.
Medische hulp krijgen
Bel 999 om een ambulance te vragen als u of iemand met wie u zich onwel voelt na het duiken.
Een duiker met een vermoedelijke lucht- of gasembolie moet zo snel mogelijk naar een afdeling spoedeisende hulp worden overgebracht.
Ze moeten plat worden neergelegd en 100% zuurstof krijgen tot ze het ziekenhuis bereiken. Eenmaal gestabiliseerd, worden ze naar een onder druk staande kamer gebracht, een hyperbare kamer genaamd, in het ziekenhuis of op een andere locatie in de buurt.
De British Hyperbaric Association (BHA) heeft details van alle hyperbare kamers rond de Britse eilanden.
Waarom duiken kan leiden tot een lucht- of gasembolie
Als een duiker te snel opduikt, kunnen er stikstofbellen ontstaan in hun weefsels en bloedbaan. Dit wordt vaak decompressieziekte of “de bochten” genoemd.
Door snel naar boven te komen en uw adem in te houden, kan de lucht in uw longen uitzetten. Dit kan longweefsel scheuren (pulmonale barotrauma), wat kan leiden tot het vrijkomen van gasbellen in de arteriële circulatie (arteriële gasembolie).
Bij sommige duikers kunnen onderliggende aandoeningen de kans op decompressieziekte vergroten. Deze moeten worden besproken met een arts die gespecialiseerd is in duikgeneeskunde.
Als de gasbel een kleine ader blokkeert, kan deze de bloedtoevoer naar een bepaald deel van het lichaam afsnijden.
De ernst van de blokkade hangt af van welk lichaamsdeel wordt aangetast, de grootte van de gasbel en de hoeveelheid inerte gassen (niet-reactieve gassen) in de weefsels van de duiker.
Een luchtembolie kan verschillende problemen veroorzaken, afhankelijk van waar de blokkade is:
- slagaders die naar de hersenen leiden – onmiddellijk bewustzijnsverlies en kunnen leiden tot toevallen of een beroerte, wat verwarring, duizeligheid en onduidelijke spraak veroorzaakt
- slagaders die naar het hart leiden – een hartaanval of een abnormaal hartritme
- een bloedvat naar de longen – een longembolie
Deze aandoeningen zijn zeer ernstig en kunnen dodelijk zijn, vooral als de luchtembolie niet snel wordt behandeld.
Behandeling van een lucht- of gasembolie veroorzaakt door duiken
Nadat een duiker met een lucht- of gasembolie medische noodhulp heeft gekregen en hun toestand is gestabiliseerd, worden ze overgebracht naar een hyperbare kamer.
Ze moeten enkele uren in de hyperbare kamer liggen en een mengsel van gassen en zuurstof inademen in een onder druk staande omgeving. De hoge druk herstelt de normale bloedstroom en zuurstof naar de lichaamsweefsels en vermindert de luchtbellen in het lichaam.
Bij decompressieziekte dwingt de druk de stikstofbelletjes terug op te lossen in de bloedbaan.
De druk in de kamer wordt vervolgens geleidelijk verlaagd om de gassen het lichaam te laten verlaten, en bootst langzaam na een duik naar boven.
Afhankelijk van de ernst van de symptomen moet de behandeling mogelijk enkele dagen worden voortgezet.
Voorkomen van een lucht- of gasembolie tijdens het duiken
Om het risico op lucht- of gasembolie tijdens het duiken te verminderen:
- beperk de diepte en duur van je duiken
- kom altijd langzaam naar boven en voer veiligheidsstops uit om alle lucht in uw weefsels en bloedvaten veilig te laten ontsnappen; gebruik een duikcomputer of duiktabellen om een veilige opstijgsnelheid te behouden en duik niet opnieuw totdat u voldoende tijd aan de oppervlakte hebt doorgebracht
- ontspan en adem normaal terwijl u opstijgt
- duik niet met een verkoudheid, hoesten of luchtweginfectie
- vermijd krachtige oefeningen voor, tijdens en na een duik
- zorg ervoor dat je goed gehydrateerd bent voordat je gaat duiken
- zorg voor voldoende oppervlakte-intervallen tussen de duiken (als u meerdere duiken plant) zodat de stikstof uw lichaam kan verlaten
- wacht 24 uur na het duiken voordat u gaat vliegen of naar een grotere hoogte gaat
De British Sub-Aqua Club (BSAC) heeft meer informatie over duikveiligheid.
Andere oorzaken van luchtembolieën
Hoewel zeldzaam, is het ook mogelijk om een luchtembolie te krijgen tijdens een operatie of andere medische procedures.
In ziekenhuizen en gezondheidscentra moet men ervoor zorgen dat luchtembolieën worden voorkomen door:
- het verwijderen van lucht uit injectiespuiten vóór injecties en uit intraveneuze lijnen vóór aansluiting
- technieken gebruiken bij het inbrengen en verwijderen van katheters en andere slangen die het risico minimaliseren dat lucht in de bloedvaten komt
- nauwlettend volgen van patiënten tijdens een operatie om ervoor te zorgen dat er geen luchtbellen in hun bloedvaten ontstaan
Luchtembolie veroorzaakt door een operatie, anesthesie of andere medische procedures kunnen moeilijk te behandelen zijn. Behandeling is meestal nodig om het hart, de bloedvaten en de longen te ondersteunen.
Vloeistoffen kunnen bijvoorbeeld worden gebruikt om een bloeddrukdaling te behandelen, en zuurstof kan worden gegeven om een verlaagd zuurstofniveau te corrigeren. In deze gevallen is behandeling in een hyperbare kamer soms nodig.
