Nieuwe meetmethode onthult dat er mogelijk meer plastic op je salade zit dan in je salade

Het is nu mogelijk om te meten hoeveel plastic deeltjes er in ons voedsel zitten. Chinese wetenschappers en Universiteitshoogleraar Willie Peijnenburg pasten hun nieuwe methode toe op sla en tarwe. Hun resultaten werden op 20 januari gepubliceerd in Natuur Nanotechnologie.

Tot nu toe labelden wetenschappers micro- en nanoplastische deeltjes met een speciaal lichtgevend molecuul. Deze gelabelde deeltjes kwamen vervolgens via het water in bijvoorbeeld een slaplant terecht. Met een speciaal soort licht konden onderzoekers dan zien waar ze in de slaplant terechtkomen. Peijnenburg, hoogleraar Milieutoxicologie en Biodiversiteit bij het Centrum voor Milieuwetenschappen, zegt: “Wat je niet kon zien was hoeveel deeltjes de plant had opgenomen, terwijl we dat wel zouden willen weten om een ​​beter idee te krijgen van de gevolgen van plastic in de voedselketen.”

Eenvoudige analyse

Peijnenburg en zijn collega’s in China, die ook de beschreven methode met lichtdetectie ontwikkelden, labelen de plastic deeltjes nu met een zeldzaam metaal: Europium. “Met dat label kun je met een traditionele metaalanalyse eenvoudig meten hoeveel plastic deeltjes er in een organisme zijn terechtgekomen”, legt Peijnenburg uit. “Het metaal komt van nature niet voor in organismen, dus elk europiumdeeltje dat je meet vertegenwoordigt een ingenomen plastic deeltje.”

Sla slurpt veel op, maar neemt weinig plastic in

De onderzoekers teelden sla en tarwe en gaven de planten water met verschillende concentraties gelabelde plastic deeltjes. “Sla staat bekend als een echte waterslurper, dus als er één gewas is waar veel plastic in terecht kan komen, dan is het sla”, merkt Peijnenburg op. Maar in zowel sla als tarwe bleef de concentratie plastic tien keer lager dan in aarde en bleven de deeltjes vooral aan de wortels vastzitten. “Er komt maar een klein aantal deeltjes in de eetbare delen terecht, en dat geldt alleen voor de allerkleinste deeltjes”, zegt de milieutoxicoloog.

Hij vervolgt: “Er zit veel meer plastic op het eten dan erin. In volkstuintjes hier in Leiden zie ik hoe de tuinders hun gewassen met een laagje plastic beschermen tegen kou of ongedierte. Deeltjes hiervan komen op het gewas terecht, bijvoorbeeld uit de verpakking of uit de lucht. Goed wassen is het enige wat je eraan kunt doen, al lost dat ook niet alles op.”

De hele voedselketen in kaart brengen

Met de nieuwe, relatief eenvoudige methode kunnen onderzoekers nu in het lab voor alle gewassen en ook voor de rest van de voedselketen bepalen hoeveel plastic ze bij bepaalde concentraties in water of bodem opnemen. Peijnenburg merkt op: “Hier zijn we al mee bezig, bijvoorbeeld met insecten die we voeren aan vissen of muizen.”

Is plastic in ons eten een probleem?

Het is niet bekend in hoeverre het plastic in en op ons eten een probleem voor ons is. “Dat is een vervolgstap in het onderzoek naar plastic in de voedselketen”, zegt Peijnenburg. Ook houdt hij zich bezig met regelgeving op het gebied van kunststoffen. “Plastics zijn polymeren, met andere woorden lange ketens van moleculen, en op die basis zijn ze volledig vrijgesteld van regelgeving. Iets wat de industrie op de een of andere manier is gelukt, tot ongenoegen van wetenschappers.”

Kunststof mag geen uitzondering zijn

Peijnenburg werkt hiervoor samen met Esther Kentin, lector Omgevingsrecht aan het Leids Instituut voor Metajuridica. Ze doet juridisch onderzoek naar wet- en regelgeving met studenten en levenswetenschappers. Peijnenburg besluit: “We willen deze uitzonderlijke positie die plastic nu heeft niet meer. Regelgeving zou hetzelfde moeten zijn als voor andere stoffen, zoals nanodeeltjes en alle stoffen die we nu als zorgwekkend beschouwen.”