Thwaites Glacier verliest sneller ijs dan ooit in de afgelopen 5500 jaar
De Pine Island-gletsjer op Antarctica, die in februari 2020 werd getoond terwijl het ijs in Pine Island Bay afstoot, trekt zich mogelijk in een ongekend tempo terug.
Antarctica’s Pine Island en de Thwaites-gletsjers verliezen sneller ijs dan ze ooit in de afgelopen paar duizend jaar hebben gedaan, suggereren oude pinguïnbotten en limpet-schelpen.
Wetenschappers zijn bezorgd dat de gletsjers, twee van de snelst krimpende gletsjers van Antarctica, zich in een onstabiele, op hol geslagen terugtocht bevinden. Door reconstructie van de geschiedenis van de gletsjers met behulp van de oude botten en schelpen wilden onderzoekers weten of deze gletsjers ooit kleiner zijn geweest dan ze nu zijn.
“Als het ijs in het verleden kleiner is geweest en is teruggekeerd, toont dat aan dat we ons op dit moment niet per se op hol slaan”, zegt gletsjergeoloog Brenda Hall van de Universiteit van Maine in Orono. Het nieuwe resultaat, beschreven op 9 juni in Natuur Geowetenschappen, ‘Geeft ons geen troost’, zegt Hall. “We kunnen de hypothese van een op hol geslagen terugtocht niet weerleggen.”
De gletsjers van Pine Island en Thwaites liggen in een breed oceaanbassin in de vorm van een kom, die zich naar het midden verdiept. Dit maakt het ijs kwetsbaar voor warme stromingen van dicht, zout water die de oceaanbodem omhelzen (SN: 4/9/21). Wetenschappers hebben gespeculeerd dat als de gletsjers zich verder landinwaarts terugtrekken, ze in een onomkeerbare ineenstorting zouden kunnen vallen (SN: 13/12/21). Die ineenstorting kan zich in de loop van eeuwen voordoen en de zeespiegel met ongeveer een meter verhogen.
Om te reconstrueren hoe de gletsjers in de loop van duizenden jaren zijn veranderd, wendden de onderzoekers zich tot oude pinguïnbotten en -schelpen, verzameld door Scott Braddock, een gletsjergeoloog in het laboratorium van Hall, tijdens een onderzoekscruise in 2019 op de Amerikaanse ijsbreker Nathaniel B. Palmer.
Op een middag klom Braddock van een dobberende opblaasbare boot op de kale oevers van Lindsey 1 – een van de tientallen of meer rotsachtige eilanden die ongeveer 100 kilometer verwijderd zijn van waar de Pine Island-gletsjer in de oceaan eindigt. Toen hij de helling beklom, gleden zijn laarzen over rotsen bedekt met pinguïn-guano en bezaaid met groezelige witte veren. Toen kwam hij een reeks richels tegen – rotsen en kiezelstenen die duizenden jaren eerder tijdens stormen door golven waren opgestapeld – die oude kustlijnen markeerden.
Twaalfduizend jaar geleden, net toen de laatste ijstijd eindigde, zou dit eiland volledig in de oceaan zijn ondergedompeld. Maar terwijl nabijgelegen gletsjers miljarden tonnen ijs afstoten, zorgde het verwijderen van dat gewicht ervoor dat de aardkorst opkwam als een bedmatras – Lindsey 1 en andere nabijgelegen eilanden uit het water duwen, een paar millimeter per jaar.
Terwijl Lindsey 1 opkwam, vormde zich een reeks kustlijnen aan de randen van het eiland – en werden vervolgens de een na de ander opgeheven, buiten het bereik van de golven. Door de leeftijd en hoogte van die gestrande kustlijnen te meten, konden de onderzoekers zien hoe snel het eiland was gestegen. Omdat de snelheid van de opwaartse kracht wordt bepaald door de hoeveelheid ijs die verloren gaat door nabijgelegen gletsjers, zou dit onthullen hoe snel de gletsjers van Pine Island en Thwaites zich hadden teruggetrokken – en of ze kleiner waren geworden dan ze nu zijn en vervolgens zijn teruggevorderd.
Braddock groef in de kiezelstenen richels en verzamelde oude kegelvormige limpet-schelpen en marmeren fragmenten van pinguïnbotten die waren afgezet toen de kustlijnen zich vormden. Terug in Maine dateerden hij en zijn collega’s radiokoolstof die objecten om de ouderdom van de kustlijnen te schatten. Uiteindelijk dateerden de onderzoekers bijna twee dozijn kustlijnen, verspreid over verschillende eilanden in de regio.
Deze data toonden aan dat het oudste en hoogste strand 5500 jaar geleden werd gevormd. Sinds die tijd, tot de laatste decennia, zijn de eilanden met een gestage snelheid van ongeveer 3,5 millimeter per jaar gestegen. Dit is veel langzamer dan de 20 tot 40 millimeter per jaar die het land rond Pine Island en Thwaites momenteel aan het stijgen is, wat suggereert dat het tempo van het ijsverlies van nabijgelegen gletsjers omhooggeschoten is als gevolg van het begin van snelle door de mens veroorzaakte opwarming, na duizenden jaren van relatieve stabiliteit.
‘We gaan op onbekend terrein,’ zegt Braddock. “We hebben geen analoog om te vergelijken wat er vandaag gebeurt met wat er in het verleden is gebeurd.”
Slawek Tulaczyk, een glacioloog aan de Universiteit van Californië, Santa Cruz, beschouwt de nieuw gedateerde kustlijnen als “een belangrijk stuk informatie”. Maar hij waarschuwt voor overinterpretatie van de resultaten. Hoewel deze eilanden 100 kilometer verwijderd zijn van Pine Island en Thwaites, zijn ze minder dan 50 kilometer verwijderd van verschillende kleinere gletsjers – en veranderingen in deze dichterbij gelegen gletsjers hebben mogelijk verduisterd wat er lang geleden op Pine Island en Thwaites gebeurde. Hij vermoedt dat Pine Island en Thwaites zich nog steeds hadden kunnen terugtrekken en vervolgens enkele tientallen kilometers hebben teruggevorderd: “Ik denk niet dat deze studie het oplost.”
