Ondanks de dalende technologiekosten, kunnen andere factoren alternatieve energiebronnen nog steeds terzijde schuiven
Volgens nieuw onderzoek zal de elektriciteitsmix in Afrika in 2030 waarschijnlijk niet worden gedomineerd door hernieuwbare energiebronnen – zoals deze thermische zonne-energiecentrale in Marokko.
De elektriciteitscapaciteit van Afrika zal tegen 2030 naar verwachting verdubbelen – en met de snel dalende kosten van hernieuwbare energietechnologieën lijkt het continent op het punt om groen te worden. Maar een nieuwe analyse suggereert dat fossiele brandstoffen het komende decennium nog steeds de energiemix van Afrika zullen domineren.
De wetenschappers gebruikten een machine learning-benadering die analyseert welke kenmerken, zoals brandstoftype en financiering, de successen en mislukkingen uit het verleden van energiecentrales over het hele continent beheersten. Hun bevindingen suggereren dat hernieuwbare energiebronnen zoals wind- en zonne-energie zal minder dan 10 procent uitmaken van het totale elektriciteitsverbruik in Afrika generatie tegen 2030, meldt het team 11 januari in Natuur energie.
In 2015 beloofden 195 landen hun uitstoot van fossiele brandstoffen te verminderen om de opwarming van de aarde te beperken tot “ruim onder” 2 graden Celsius tegen 2100. Om dat doel te bereiken, zou de wereld zijn uitstoot elk jaar met 2,7 procent moeten verminderen van 2020 tot 2030 – maar de huidige toezeggingen zijn lang niet genoeg om dat doel te bereiken (SN: 26/11/19). En de vraag naar energie van opkomende economieën, waaronder veel op het Afrikaanse continent, zal naar verwachting dramatisch toenemen tegen 2030 – mogelijk leidend tot nog meer uitstoot van fossiele brandstoffen in de komende decennia.
De prijs van technologieën voor hernieuwbare energie, met name wind- en zonne-energie, is de afgelopen jaren snel gedaald. Zoveel wetenschappers en activisten hebben gezegd dat ze hopen dat Afrikaanse landen in staat zullen zijn om van deze technologieën te profiteren, door de koolstofintensieve energiegroei op basis van steenkool of olie over te steken en meteen hernieuwbare energiecentrales te bouwen.
Of dat een realistisch scenario is, is niet duidelijk, zegt Galina Alova, een duurzaamheidswetenschapper aan de Universiteit van Oxford. Er bestaat veel onzekerheid over hoe en waarom nieuwe en geplande energieprojecten kunnen slagen of mislukken op het continent, zegt ze. “We wilden weten of Afrika echt op weg is naar die beslissende sprong, maar we wilden het doen door naar de data te kijken.”
Dus verzamelde Alova, samen met de duurzaamheidswetenschappers Philipp Trotter en Alex Money uit Oxford, gegevens over bijna 3.000 energieprojecten – zowel op basis van fossiele brandstoffen als hernieuwbare energie – die in de afgelopen 20 jaar in de 54 landen van Afrika zijn uitgevoerd. Die projecten omvatten zowel succesvolle als mislukte energiecentrales. De gegevens bevatten een verscheidenheid aan kenmerken voor de verschillende fabrieken, zoals hoeveel energie een bepaalde plant kan produceren, welk type brandstof het gebruikt, hoe goed het is aangesloten op een energienetwerk, wie de eigenaar is van de plant en hoe het wordt gefinancierd.
Vervolgens gebruikte het team een machine learning-benadering om een computeralgoritme te creëren om te bepalen welke van deze kenmerken in het verleden de beste voorspellers van succes waren. Ten slotte analyseerden de wetenschappers de slaagkansen van bijna 2.500 projecten die nu in de pijplijn zitten, zowel op basis van deze kenmerken als op verschillende landkenmerken, zoals de kracht van de economie, bevolkingsdichtheid en politieke stabiliteit.
Die factoren op landenniveau zijn van belang, maar ze waren niet de grootste voorspellers van het succes van een project, zegt Trotter. “We zien wel enige waarheid in goed bestuur, maar op projectniveau [factors have] steeds belangrijker. “
Die factoren zijn onder meer de grootte van de centrales en of de centrales bijvoorbeeld publieke of private financiering hadden. Kleinere installaties voor hernieuwbare energie hadden doorgaans een grotere kans van slagen dan grotere projecten, net als installaties met financiering van grote openbare financiers, zoals de Wereldbank, die minder snel zullen terugtrekken als gevolg van vertragingen of wegversperringen. Wat het brandstoftype betreft, is de kans op succes met name voor zonne-energie recentelijk toegenomen, ontdekte het team, maar over het algemeen hebben olie- en gasprojecten nog steeds een veel grotere kans van slagen.
Wat dit oplevert, ontdekte het team, is dat fossiele brandstoffen in 2030 nog steeds twee derde van alle energieopwekking op het continent zullen uitmaken. Hernieuwbare energie, met name wind- en zonne-energie, zal minder dan 10 procent uitmaken en de rest, ongeveer 18 procent van de energiemix, komt voornamelijk uit waterkracht.
Vaste brandstoffen
Nieuwe energiecentrales zullen de totale elektriciteitscapaciteit van het Afrikaanse continent – de maximaal mogelijke energie die alle centrales zouden kunnen genereren als ze onder ideale omstandigheden draaien – het komende decennium ongeveer verdubbelen, van ongeveer 244 gigawatt in 2019 tot 472 gigawatt in 2030, volgens een nieuwe studie. De voorspelde capaciteit in 2030 is gebaseerd op het aantal nieuwe fabrieken dat in de pijplijn zit minus de fabrieken die in 2030 met pensioen gaan en de fabrieken waarvan de studie voorspelt dat ze waarschijnlijk zullen mislukken.
Vanaf oktober 2019 bedroeg het vermogen van wind- en zonne-energie slechts ongeveer 4 procent. Tegen 2030 zal 17 procent van de energiecapaciteit afkomstig zijn van wind- en zonne-energie, hoewel de werkelijke stroomopwekking uit deze hernieuwbare energiebronnen naar verwachting minder dan 10 procent van de elektriciteit van het continent zal produceren. Ondertussen zal 62 procent van de energiecapaciteit afkomstig zijn van fossiele brandstoffen, waaronder kolen en aardgas, en nog eens 17 procent van waterkracht. Andere geplande energiebronnen zijn onder meer biomassa en geothermische technologieën.
Afrika’s huidige en voorspelde energiemix in 2030
De bevindingen waren “zowel nogal verrassend als niet verrassend voor mij”, zegt Wikus Kruger, een onderzoeker in de Afrikaanse energiesector aan de Universiteit van Kaapstad in Zuid-Afrika die niet betrokken was bij de nieuwe studie. De bevinding dat factoren op projectniveau, met name financiering, zeer belangrijke sporen zijn met onderzoek dat hij en anderen hebben gedaan, zegt hij. Maar, zegt hij, hij is er minder van overtuigd dat de dalende kosten van hernieuwbare energiebronnen geen grotere factor zullen zijn.
“We zien deze enorme verstoring [to the energy market], in termen van kosten van hernieuwbare energiebronnen. Het is gewoon de manier waarop de planning wordt gedaan volledig veranderd. Wat opwindend is aan dit ontwrichtende moment, is dat deze kleinere projecten voor hernieuwbare energie zich in conflictstaten bevinden die historisch gezien moeite hebben om iets gedaan te krijgen, ”zegt Kruger. “Maar dit zijn kleinere, meer modulaire projecten en mensen zijn bereid kleinere bedragen in te zetten [of money] in projecten die de risico’s spreiden over een grote verscheidenheid aan landen. “
Een andere factor die de vooruitzichten voor hernieuwbare energie zou kunnen veranderen, zegt Alova, is dat als veel van de fossiele brandstofcentrales die nu in de pijplijn zitten, zouden worden geannuleerd, wat het team een ”snelle schok voor het koolstofvrij maken” noemt. Maar dat zou niet alleen het gevolg zijn van een daling van de kosten van hernieuwbare energietechnologieën.
Het vergroten van het aandeel van hernieuwbare energie in de elektriciteitsmix van Afrika “zal niet automatisch gebeuren door een onzichtbare hand”, zegt Trotter. “Het is iets dat van bovenaf moet gebeuren, van Afrikaanse regeringen en de internationale ontwikkelingsgemeenschap.” Het gevaar, zegt hij, is dat zodra een fossiele brandstofcentrale in productie gaat, deze 20 of 30 jaar in bedrijf zal blijven, “dus het is echt belangrijk om hier niet aan vast te zitten. Wat duidelijk wordt uit onze dataset, is dat we nu moeten handelen [to cancel those fossil fuel plants]; dit kunnen we niet langer uitstellen. “
