Een instortende gletsjer of een aardverschuiving kan de oorzaak zijn, waarbij klimaatverandering een rol speelt
Ten minste 30 mensen werden gedood en de Tapovan-waterkrachtcentrale (afgebeeld) werd weggevaagd toen een enorme overstroming van water, modder en puin op 7 februari het Chamoli-district in het noorden van India binnenstroomde, een deel van de Himalaya-staat Uttarakhand. veroorzaakt door een aardverschuiving of door een overlopend gletsjermeer.
Een plotselinge overstroming vloog op 7 februari over een rivier in de Indiase staat Uttarakhand in de Himalaya, waarbij ten minste 30 mensen omkwamen en twee waterkrachtcentrales werden weggespoeld.
Terwijl reddingswerkers zoeken naar meer dan 100 mensen die nog steeds worden vermist, proberen ambtenaren en wetenschappers de oorzaken van de plotselinge overstroming te achterhalen. Stortte een gletsjer hoog in de bergen in, waardoor een enorme plug van ijskoud smeltwater in de rivier terechtkwam? Of was de dader een aardverschuiving die vervolgens een lawine veroorzaakte? En wat is eventueel een verband tussen deze gebeurtenissen en een veranderend klimaat?
Hier zijn drie dingen die u moet weten over de oorzaak van de ramp in Uttarakhand.
1. Een mogelijke boosdoener was het plotseling breken van een gletsjer hoog in de bergen.
Nieuwsberichten in de onmiddellijke nasleep van de ramp suggereerden dat het overstromingswater werd veroorzaakt door de plotselinge overstroming van een gletsjermeer hoog in de berg, een gebeurtenis die een uitbarsting van een gletsjermeer wordt genoemd.
“Het is waarschijnlijk te vroeg om te weten wat er precies is gebeurd”, zegt Anjal Prakash, de onderzoeksdirecteur van het Bharti Institute of Public Policy aan de Indian School of Business in Hyderabad. Satellietbeelden laten zien dat een deel van een gletsjer is afgebroken, maar hoe die breuk zich verhoudt tot de daaropvolgende overstromingen is nog onbekend. Een mogelijkheid is dat de gletsjer een meer met smeltwater tegenhield, en dat zware sneeuwval in de regio twee dagen eerder genoeg volume aan het meer toevoegde dat het water zich een weg baant, de gletsjer brak en in nabijgelegen rivieren stroomde.
Dit scenario sluit zeker aan bij bekende gevaren voor de regio. “Deze bergen zijn erg kwetsbaar”, zegt Prakash, die ook een hoofdauteur was van het Intergovernmental Panel on Climate Change’s 2019 speciaal rapport over oceanen en de cryosfeer, De ijzige plekken van de aarde. Maar, merkt hij op, er zijn nog niet veel gegevens ter plaatse om gebeurtenissen te verduidelijken. “De inspanningen zijn momenteel nog gericht op hulpverlening.”
2. Een aardverschuiving kan in plaats daarvan de schuld zijn.
Andere onderzoekers beweren dat de ramp helemaal niet werd veroorzaakt door een uitbarsting van een gletsjermeer. In plaats daarvan, zegt Daniel Shugar, een geomorfoloog aan de Universiteit van Calgary in Canada, tonen satellietbeelden die tijdens de ramp zijn gemaakt de veelbetekenende tekenen van een aardverschuiving: een donker litteken dat door de witte sneeuw slingert en stofwolken die de lucht erboven verstoppen. “Je kon deze trein stof in de vallei zien, en dat is normaal bij een zeer grote aardverschuiving”, zegt Shugar.
“WAUW,” schreef hij op Twitter Op de ochtend van 7 februari plaatsten ze zij-aan-zij satellietopnames van een donker gebied met mogelijke “enorme stofafzetting”, in contrast met hetzelfde besneeuwde, ongerepte gebied net de dag ervoor.
Voor en na de enorme overstroming in de Indiase Himalaya-staat Uttarakhand
Deze satellietbeelden zijn op dezelfde locatie gemaakt op 6 februari, vóór de zondvloed (links) en daarna, op 7 februari (rechts). Het pad van de vloed begint rechtsonder op de afbeelding van 7 februari en slingert naar linksboven, door de Tapovan-waterkrachtcentrale in de linkerbovenhoek. De donkere puinafzettingen langs het pad, evenals de nog steeds bezinkende stofwolken, zijn veelbetekenende tekenen van een aardverschuiving, zeggen onderzoekers.
Aardverschuivingen – het plotselinge falen van een helling, waardoor een golf van rotsen en sediment bergafwaarts wordt gestuurd – kunnen worden veroorzaakt door alles, van een aardbeving tot een intense stortvloed van regen. In hoge, besneeuwde bergen kunnen cycli van bevriezen en ontdooien en opnieuw invriezen ook de grond beginnen te breken; de met ijs gevulde scheuren kunnen in de loop van de tijd langzaam groter worden, wat het toneel vormt voor een plotselinge mislukking en vervolgens een ramp.
De satellietbeelden lijken duidelijk te wijzen op een dergelijke aardverschuiving, in plaats van op een typische overstroming van een gletsjermeer, zegt Shugar. De kracht van de aardverschuiving heeft misschien dat stuk hangende gletsjer afgebroken, zegt hij. Een andere bewijsvoering tegen een plotselinge uitbarsting van een meer is dat “er geen meren van welke omvang dan ook zichtbaar waren” op de satellietbeelden die over de regio werden genomen.
Een afgelegen vraag voor deze hypothese is echter waar het vloedwater vandaan kwam. Het kan zijn dat een van de rivieren die de berg afvloeien kort is afgedamd door de rotsval; een plotseling vrijkomen van die dam zou een grote plug water snel en rampzalig bergafwaarts kunnen sturen. “Maar dat is op dit moment een pure gok”, zegt Shugar.
3. Het is nog niet duidelijk of klimaatverandering een rol heeft gespeeld bij de ramp.
Het risico van zowel overstromingen door gletsjermeren als aardverschuivingen door vorst en dooi in de hoge bergen van Azië is toegenomen als gevolg van klimaatverandering. Op het eerste gezicht “was het een klimaatgebeurtenis”, zegt Prakash. “Maar de gegevens komen nog steeds.”
De regio, die de Hindu Kush Himalaya-bergen en het Tibetaanse Plateau omvat, “is al vrij lang een hotspot voor klimaatverandering”, zegt Prakash. Het gebied wordt vaak de derde pool van de aarde genoemd, omdat de ijs- en sneeuwvoorraden in het stroomgebied van de Himalaya de grootste zoetwaterreserves buiten de poolgebieden vormen. De regio is de bron van 10 grote riviersystemen die bijna 2 miljard mensen van water voorzien.
Verslagen over klimaatverandering hebben gewaarschuwd dat opwarming niet alleen deze watervoorziening bedreigt, maar ook de kans op natuurlijke gevaren vergroot (SN: 29/05/19). In het speciale rapport van 2019 van het Intergovernmental Panel on Climate Change over oceanen en de cryosfeer, merkten wetenschappers op dat de terugtrekking van gletsjers, smeltende sneeuw en dooiende permafrost berghellingen instabieler maken en ook het aantal gletsjermeren vergroten, waardoor de kans op plotselinge, catastrofale mislukking (SN: 25/09/19).
Een alomvattende beoordeling uit 2019 gericht op de gevolgen van klimaatverandering in de hoge bergen van Azië ontdekten dat de gletsjers in de regio het afgelopen decennium veel sneller zijn teruggetrokken dan verwacht, zegt Prakash, “en dat is alarmerend voor ons.” Hier is een andere manier om ernaar te kijken: gletsjers trekken zich twee keer zo snel terug als aan het einde van de 20e eeuw (SN: 19/06/19).
Aardverschuivingen door gletsjers in de regio komen ook steeds vaker voor in het afgelopen decennium, terwijl de regio opwarmt en destabiliserende vries-dooicycli in de grond steeds hoger op de hellingen voorkomen.
Maar in het geval van deze specifieke ramp, zegt Shugar, is het op dit moment gewoon moeilijk om definitief te zeggen welke rol klimaatverandering zou hebben gespeeld, of zelfs welke specifieke gebeurtenis een aardverschuiving zou hebben veroorzaakt. “Soms is er geen trigger; soms is het gewoon tijd ”, zegt hij. “Of het is dat we de trigger gewoon niet begrijpen.”
