Een verandering in de poolbeweging halverwege de jaren negentig viel samen met een toename van het smelten van ijs
Het smelten van ijs in Alaska, Groenland en de zuidelijke Andes (foto) zorgde onder andere voor een verandering in de manier waarop de Noordpool drijft, suggereert een nieuwe studie.
Een plotselinge zag op welke manier de Noordpool in de jaren negentig afdreef, was waarschijnlijk voor een groot deel het gevolg van het smelten van ijs veroorzaakt door klimaatverandering, suggereert een nieuwe studie.
De locaties van de geografische polen van de aarde, waar de as van de planeet het oppervlak doorboort, zijn niet vast. In plaats daarvan dwalen ze af in seizoens- en bijna-jaarlijkse cycli, grotendeels aangedreven door weerpatronen en oceaanstromingen (SN: 15/04/03). Maar de polen bewegen niet alleen in relatief strakke wervelingen van slechts een paar meter doorsnede, maar drijven in de loop van de tijd terwijl de gewichtsverdeling van de planeet verschuift en de rotatie om zijn as verandert.
Vóór het midden van de jaren negentig dreef de Noordpool naar de westelijke rand van het Canadese Ellesmere Island. Maar toen zwenkte de pool ongeveer 71 graden naar het oosten in de richting van het noordoostelijke puntje van Groenland. Het bleef die kant op gaan, met een beweging van ongeveer 10 centimeter per jaar. Wetenschappers weten niet precies waarom deze verschuiving plaatsvond, zegt Suxia Liu, een hydroloog aan het Institute of Geographic Sciences and Natural Resources Research in Beijing.
Liu en collega’s hebben gecontroleerd hoe goed de trends in poolverschuivingen overeenkwamen met gegevens uit eerdere studies over wereldwijde smeltende gletsjers. Met name het smelten van gletsjers in Alaska, Groenland en de zuidelijke Andes versnelde in de jaren negentig (SN: 30/09/20). De timing van dat smelten, evenals de effecten die het zou hebben gehad op de massaverdeling van de aarde, suggereert dat het smelten van ijs als gevolg van klimaatverandering heeft bijgedragen aan het veroorzaken van de verandering in polaire drift, meldt het team op 16 april. Geophysical Research Letters.
De analyse van het team laat zien dat hoewel het smelten van gletsjers een groot deel van de verandering in pooldrift kan verklaren, dit niet alles verklaart. Er moeten dus andere factoren een rol spelen. Bij overvloedige irrigatie kan bijvoorbeeld grondwater dat uit watervoerende lagen in één regio wordt gepompt, in een ver weg gelegen oceaan terechtkomen (SN: 10/9/19). Net als bij het smelten van ijs kan waterbeheer alleen de koers van de Noordpool niet verklaren, meldt het team, maar het kan de aardas een flinke duw geven.
De bevindingen “laten zien hoeveel menselijke activiteit een impact kan hebben op veranderingen in de massa van het op het land opgeslagen water”, zegt Vincent Humphrey, een klimaatwetenschapper aan de Universiteit van Zürich die niet bij dit onderzoek betrokken was. En ze laten zien hoe groot deze massale verschuivingen kunnen zijn, zegt hij. “Ze zijn zo groot dat ze de as van de aarde kunnen veranderen.”
