Leeftijd en algemene gezondheid kunnen de ernst beïnvloeden. Dat kunnen je genen ook
Het krijgen van COVID-19 kan een beetje aanvoelen als roulette spelen: het veroorzaakt verkoudheid voor sommigen, maar ernstige ziekte en dood voor anderen. Onderzoekers beginnen genetische en andere factoren bloot te leggen die het lot van een geïnfecteerde persoon bepalen.
Sinds het begin van de pandemie is het kwikkarakter van het coronavirus zichtbaar. Sommige mensen krijgen milde, verkoudheidachtige ziektes of hebben zelfs geen symptomen wanneer ze besmet zijn, terwijl andere mensen ernstig ziek worden en kunnen overlijden aan COVID-19.
Wat dat lot bepaalt, is ingewikkeld en enigszins mysterieus. Onderzoekers kijken naar een breed scala aan factoren die een rol kunnen spelen – alles van demografie tot reeds bestaande aandoeningen tot vaccinatiestatus en zelfs genetische aanwijzingen.
Onderzoekers weten dat oudere mensen meer kans hebben op ernstige complicaties van de ziekte. Ook niet-gevaccineerden lopen een verhoogd risico op ziekenhuisopname en overlijden in vergelijking met mensen die hun COVID-vaccinaties hebben gekregen.
Niet-gevaccineerde mensen van 50 jaar en ouder waren dat wel 12 keer zoveel kans om dood te gaan van COVID-19 als gevaccineerde mensen die twee of meer booster-opnamen hadden gekregen, geven gegevens van augustus van de Amerikaanse Centers for Disease Control and Prevention aan. Onder de niet-gevaccineerden waren er bijvoorbeeld op 28 augustus 5,46 sterfgevallen per 100.000 mensen, vergeleken met 0,49 per 100.000 voor degenen met twee-plus boosters.
Zelfs onder de vaxxed telt het aantal schoten. Diezelfde maand hadden mensen van 50 jaar en ouder die hun eerste twee injecties en slechts één booster kregen bijna drie keer zoveel kans om te sterven (1,27 sterfgevallen per 100.000) als hun leeftijdsgenoten die twee of meer boosters kregen.
Reeds bestaande gezondheidsproblemen
Een litanie van gezondheids condities, waaronder hartaandoeningen, nieraandoeningen, chronische obstructieve longziekte (COPD), diabetes en obesitas, verhogen het risico op slechte resultaten van COVID-19 op elke leeftijd. Toch kunnen sommige vormen van astma bescherming bieden tegen de ziekte (SN: 5/2/22).
Kankerpatiënten behoren tot de meest kwetsbaren voor COVID-19. Maar zelfs onder kankerpatiënten zijn sommige mensen kwetsbaarder dan andere.
Kankerpatiënten die immunosuppressief zijnofwel vanwege problemen met hun immuunsysteem of omdat ze immuundempende medicijnen gebruiken, lopen meer kans om ernstige COVID-19 te krijgen, te overlijden of een cytokinestorm te ontwikkelen – een wervelwind van immuunchemicaliën die weefsel- en orgaanbeschadiging kunnen veroorzaken ontsteking, melden onderzoekers op 3 november JAMA Oncologie. Het effect was erger voor mensen met immunosuppressie die immunotherapie voor kanker kregen, in vergelijking met mensen die andere chemotherapieën kregen of geen behandeling kregen.
Dat betekent dat kankerpatiënten met een verzwakt immuunsysteem “heel voorzichtig moeten zijn en strikte maatregelen moeten nemen om te voorkomen dat ze COVID-19 krijgen”, zegt co-auteur Chris Labaki, een kankeronderzoeker aan het Dana-Farber Cancer Institute in Boston.
“Draag zoveel mogelijk mondkapjes, maak alles schoon, ook je handen wassen. Ga misschien niet naar drukke openbare plaatsen waar de kans om COVID-19 op te lopen groter is.” Mensen die kankerpatiënten in hun leven hebben, willen misschien ook meer oppassen om het coronavirus te vermijden, zegt hij.
Genetische aanwijzingen
Maar ook jonge en overigens gezonde mensen kunnen erg ziek worden, in het ziekenhuis worden opgenomen of zelfs overlijden aan COVID-19. Het is moeilijk te voorspellen wie er zal bezwijken, maar onderzoekers zoeken naar genetische aanwijzingen.
Sommige onderzoeken hebben aangetoond dat versies van genen die van Neanderthalers zijn geërfd, bescherming kunnen bieden tegen COVID-19, terwijl andere genetische erfstukken die van Neanderthalers zijn doorgegeven, het risico op ernstige ziekten kunnen verhogen (SN: 17-02-21; SN: 10/2/20).
Een omvangrijke internationale studie waarin DNA werd onderzocht van meer dan 28.000 COVID-19-patiënten en bijna 600.000 mensen die (voor zover zij weten) niet waren geïnfecteerd, bevestigde dat overerving van Neanderthalers betrokken is bij COVID-19-gevoeligheid.
De studie bevestigde ook een eerdere bevinding dat mensen met type O-bloed mogelijk enige bescherming hebben tegen besmetting met het coronavirus (SN: 7/8/21). Wat precies de oorzaak is van de bescherming, is nog niet bekend.
Mensen met zeldzame varianten in een gen genaamd toll-like receptor 7, of TLR7hebben 5,3 keer meer kans om ernstige COVID-19 te krijgen dan degenen die de varianten niet hebben, meldde het team ook op 3 november PLOS Genetica. Biologisch is de link logisch. TLR7Het eiwit is betrokken bij het signaleren van het immuunsysteem dat een virus is binnengedrongen. Een deel van zijn taken omvat het rangschikken van interferonen, chemicaliën van het immuunsysteem die enkele van de eerste responders zijn bij virale infecties (SN: 8/6/20). Interferonen waarschuwen cellen om hun antivirale afweer te versterken en helpen geïnfecteerde cellen te doden.
Een gen genaamd TYK2 is betrokken bij de productie van sommige interferonen. Genetische varianten in dat gen verhogen het risico op het ontwikkelen van lupus, maar kunnen dat wel beschermen tegen besmetting met het coronavirusrapporteren onderzoekers in een afzonderlijke studie die ook op 3 november in PLOS Genetica. Terwijl het ophitsen van interferonen het coronavirus kan afweren, kan het immuunsysteem, wanneer er geen virus is om te bestrijden, het lichaam beschadigen met eigen vuur, waardoor lupus of andere auto-immuunziekten ontstaan. Dergelijke genetische compromissen komen vaak voor (SN: 19-10-22).
Er zijn aanwijzingen dat veel andere genen in verband worden gebracht met COVID-19-uitkomsten, zo blijkt uit meerdere grote onderzoeken. Sommige van die bevindingen kunnen wijzen op medicijnen die de ziekte beter kunnen behandelen.
Individueel risico
Maar het probleem met al deze onderzoeken is dat ze niemand kunnen vertellen wat hun kansen zijn op een slechte afloop van het oplopen van COVID-19. Het DNA-testbedrijf 23andMe vertelt me bijvoorbeeld dat ik minder dan 2 procent Neandertal-DNA heb (SN: 22-5-2018). Ik weet niet of dat de varianten omvat die me vatbaarder maken voor ernstige ziekten of degenen die beschermen tegen infectie. Wat als ik beide heb? En hoe speelt dat met mijn bloedgroep en alle andere genetische varianten die ik draag?
Dan moet je rekening houden met je leeftijd, je gezondheid, je omgeving. Laten we eerlijk zijn, dat laatste is waarschijnlijk het belangrijkste. Als je bijvoorbeeld een baan hebt waarbij je met meerdere mensen wordt geconfronteerd, loop je een groter risico om COVID-19 te krijgen dan iemand die vanuit huis werkt.
Er is niets dat je kunt doen aan de genetische hand die je krijgt (tenminste niet voordat het bewerken van genen is geperfectioneerd). Veel experts die ik spreek, zeggen dat het verbeteren van de binnenlucht in openbare gebouwen echt nodig is om infectie te voorkomen. Dat is ook uit de handen van de meeste mensen. Maar er zijn nog steeds dingen die u kunt doen om uw risico te verminderen. Labaki’s advies aan kankerpatiënten – masker, vermijd drukte, was je handen – plus op de hoogte blijven van vaccinaties is goed voor iedereen.
