Wat is leukemie?

Leukemie is een kanker van de bloedcellen. Er zijn verschillende brede categorieën bloedcellen, waaronder rode bloedcellen (RBC’s), witte bloedcellen (WBC’s) en bloedplaatjes. Over het algemeen verwijst leukemie naar kankers van de WBC’s.

WBC’s zijn een essentieel onderdeel van uw immuunsysteem. Ze beschermen je lichaam tegen invasie door:

  • bacteriën
  • virussen
  • schimmels
  • abnormale cellen
  • vreemde stoffen

Bij leukemie werken de WBC’s niet zoals normale WBC’s. Ze kunnen ook te snel delen en uiteindelijk normale cellen verdringen.

WBC’s worden meestal geproduceerd in het beenmerg, maar bepaalde soorten WBC’s worden ook gemaakt in de:

  • lymfeklieren
  • milt
  • thymus klier

Eenmaal gevormd, reizen WBC’s door uw bloedbaan en lymfevaten om infecties in de lichaamsweefsels te bestrijden.

Wat zijn de symptomen van leukemie?

De symptomen van leukemie kunnen zijn:

  • overmatig zweten, vooral ’s nachts (“nachtzweten” genoemd)

  • vermoeidheid en zwakte die niet verdwijnen met rust

  • onbedoeld gewichtsverlies

  • botpijn en gevoeligheid

  • pijnloze, gezwollen lymfeklieren (vooral in de nek en oksels)
  • vergrote lever of milt
  • rode vlekken op de huid, petechiën genaamd

  • gemakkelijk bloeden en gemakkelijk blauwe plekken krijgen

  • koorts of koude rillingen

  • frequente infecties

Leukemie kan ook symptomen veroorzaken in organen die zijn geïnfiltreerd of aangetast door de kankercellen. Als de kanker zich bijvoorbeeld verspreidt naar het centrale zenuwstelsel, kan dit leiden tot:

  • hoofdpijn
  • misselijkheid en overgeven
  • verwarring
  • verlies van spiercontrole
  • toevallen

Hoe de kanker zich verspreidt, hangt af van het type leukemie en hoe agressief het is.

Leukemie kan zich ook verspreiden naar andere delen van je lichaam, inclusief de:

  • longen
  • maagdarmkanaal
  • hart
  • nieren
  • testikels

De soorten leukemie

Het begin van leukemie kan acuut (plotseling begin) of chronisch (langzaam begin) zijn. Bij acute leukemie vermenigvuldigen kankercellen zich snel. Bij chronische leukemie vordert de ziekte langzaam en kunnen vroege symptomen zeer mild zijn.

Leukemie wordt ook geclassificeerd op basis van het type cel dat is aangetast.

Leukemie waarbij myeloïde cellen betrokken zijn, wordt myeloïde of myeloïde leukemie genoemd. Myeloïde cellen zijn onrijpe bloedcellen die normaal gesproken granulocyten of monocyten zouden worden.

Leukemie waarbij lymfocyten betrokken zijn, wordt lymfatische leukemie genoemd.

Er zijn vier hoofdtypen leukemie:

Acute myeloïde leukemie (AML)

Acute myeloïde leukemie (AML) kan voorkomen bij kinderen en volwassenen. Volgens het Surveillance, Epidemiology, and End Results Program van de Nationaal Kankerinstituut (NCI), worden in de Verenigde Staten elk jaar ongeveer 20.000 nieuwe gevallen van AML gediagnosticeerd. Dit is de meest voorkomende vorm van leukemie. De 5-jaarsoverleving voor AML is 29,5 procent.

Acute lymfatische leukemie (ALL)

Acute lymfatische leukemie (ALL) treedt op grotendeels bij kinderen. De NCI schat dat er jaarlijks ongeveer 6.000 nieuwe gevallen van ALL worden gediagnosticeerd. De 5-jaarsoverleving voor ALL is 69,9 procent.

Chronische myeloïde leukemie (CML)

Chronische myeloïde leukemie (CML) treft vooral volwassenen. Jaarlijks worden ongeveer 9.000 nieuwe gevallen van CML gediagnosticeerd, volgens de NCI. De 5-jaarsoverleving voor CML is 70,6 procent.

Chronische lymfatische leukemie (CLL)

Chronische lymfatische leukemie (CLL) komt het meest voor bij mensen ouder dan 55 jaar. Het wordt zeer zelden gezien bij kinderen. Volgens de NCI, worden jaarlijks ongeveer 21.000 nieuwe gevallen van CLL gediagnosticeerd. De 5-jaarsoverleving voor CLL is 87,2 procent.

Haarcelleukemie is een zeer zeldzaam subtype van CLL. De naam komt van het verschijnen van de kankerachtige lymfocyten onder een microscoop.

Oorzaken

Onderzoekers weten niet wat leukemie precies veroorzaakt. Er zijn echter enkele risicofactoren voor het ontwikkelen van deze kanker. Enkele van deze risicofactoren zijn:

  • eerdere chemotherapie of bestraling voor andere vormen van kanker
  • genetische aandoeningen zoals het syndroom van Down
  • andere bloedkankeraandoeningen
  • herhaalde blootstelling aan de chemische benzeen, die wordt aangetroffen in sigarettenrook

Risicofactoren voor leukemie

De oorzaken van leukemie zijn momenteel niet bekend. Er zijn echter verschillende factoren geïdentificeerd die uw risico kunnen verhogen. Deze erbij betrekken:

  • een familiegeschiedenis van leukemie

  • roken, waardoor uw risico op het ontwikkelen van acute myeloïde leukemie (AML) toeneemt

  • genetische aandoeningen zoals het syndroom van Down

  • bloedaandoeningen, zoals myelodysplastisch syndroom, dat soms “preleukemie” wordt genoemd

  • eerdere behandeling voor kanker met chemotherapie of bestraling
  • blootstelling aan hoge niveaus van straling
  • blootstelling aan chemicaliën zoals benzeen

Leukemie behandelen

Leukemie wordt meestal behandeld door een hematoloog-oncoloog. Dit zijn artsen die gespecialiseerd zijn in bloedaandoeningen en kanker. De behandeling is afhankelijk van het type en het stadium van de kanker. Het hangt ook af van de algehele gezondheid van de patiënt en andere medische aandoeningen.

Sommige vormen van leukemie groeien langzaam en hebben geen onmiddellijke behandeling nodig. De behandeling van leukemie omvat echter meestal een of meer van de volgend:

  • Chemotherapie. Chemotherapie gebruikt medicijnen om leukemiecellen te doden. Afhankelijk van het type leukemie, kunt u een enkel medicijn of een combinatie van verschillende medicijnen gebruiken.
  • Bestralingstherapie. Bestralingstherapie maakt gebruik van hoogenergetische straling om leukemiecellen te beschadigen en hun groei te remmen. Straling kan worden toegepast op een specifiek gebied of op uw hele lichaam.
  • Stamceltransplantatie. Een stamceltransplantatie vervangt ziek beenmerg door gezond beenmerg, ofwel van uzelf (autologe transplantatie genoemd) of van een donor (allogene transplantatie genoemd). Deze procedure wordt ook wel een beenmergtransplantatie genoemd.
  • Biologische of immuuntherapie. Biologische of immuuntherapie maakt gebruik van behandelingen die uw immuunsysteem helpen kankercellen te herkennen en aan te vallen.
  • Gerichte therapie. Gerichte therapie maakt gebruik van medicijnen die profiteren van kwetsbaarheden in kankercellen. Imatinib (Gleevec) is bijvoorbeeld een gericht medicijn dat vaak wordt gebruikt tegen CML.

Diagnose van leukemie

Leukemie kan worden vermoed als u bepaalde symptomen of bepaalde risicofactoren heeft. Een arts zal beginnen met het bekijken van uw volledige geschiedenis en het uitvoeren van een lichamelijk onderzoek.

Leukemie kan echter niet volledig worden gediagnosticeerd door een lichamelijk onderzoek. In plaats daarvan zullen artsen een diagnose stellen met behulp van:

  • bloedtesten
  • biopsieën
  • beeldvormende tests

Een diagnose wordt meestal bevestigd met behulp van een beenmergbiopsie en aspiratie.

testen

Er zijn een aantal verschillende tests die kunnen worden gebruikt om leukemie te diagnosticeren. Een volledig bloedbeeld bepaalt het aantal RBC’s, WBC’s en bloedplaatjes in het bloed. Als u onder een microscoop naar uw bloed kijkt, kan ook worden vastgesteld of de cellen er abnormaal uitzien.

Weefselbioptenkan uit het beenmerg of de lymfeklieren worden genomen om te zoeken naar tekenen van leukemie. Deze kleine monsters kunnen het type leukemie en de groeisnelheid identificeren. Biopsieën van andere organen, zoals de lever en de milt, kunnen aantonen of de kanker zich heeft verspreid.

enscenering

Zodra leukemie is vastgesteld, wordt deze in scène gezet. Staging komt erachter hoeveel de kanker zich heeft verspreid en gevorderd, en het helpt een arts om uw vooruitzichten te bepalen.

AML en ALL worden geënsceneerd op basis van hoe kankercellen er onder een microscoop uitzien en het type cellen dat erbij betrokken is. ALL en CLL worden gefaseerd op basis van het WBC-aantal op het moment van diagnose. De aanwezigheid van onrijpe witte bloedcellen, of myeloblasten, in het bloed en het beenmerg wordt ook gebruikt om AML en CML te stadium.

De voortgang beoordelen

Een aantal andere tests kan worden gebruikt om de progressie van de ziekte te bepalen:

  • Flowcytometrie onderzoekt het DNA van de kankercellen en bepaalt hun groeisnelheid.

  • Leverfunctietesten laten zien of leukemiecellen de lever aantasten.

  • Een lumbaalpunctie wordt uitgevoerd door een dunne naald tussen de wervels van uw onderrug te steken. Hierdoor kan uw arts ruggenmergvocht verzamelen en bepalen of de kanker zich heeft verspreid naar het centrale zenuwstelsel.

  • Beeldvormingstests, zoals röntgenfoto’s, echografie en CT-scans, helpen artsen bij het zoeken naar eventuele schade aan andere organen die door de leukemie wordt veroorzaakt.

Vooruitzichten op lange termijn

De langetermijnvooruitzichten voor mensen met leukemie zijn afhankelijk van het type kanker dat ze hebben en hun stadium bij diagnose. Hoe eerder leukemie wordt gediagnosticeerd en hoe sneller het wordt behandeld, hoe groter de kans op herstel.

Sommige factoren, zoals een hogere leeftijd, een voorgeschiedenis van bloedaandoeningen en chromosoommutaties, kunnen de vooruitzichten negatief beïnvloeden.

Volgens het NCI is het aantal sterfgevallen door leukemie gemiddeld gedaald 1,7 procent elk jaar van 2009 tot 2018. Het 5-jaarsoverlevingspercentage (of het percentage mensen dat ten minste 5 jaar na het ontvangen van een diagnose overleeft) was 65 procent van 2011 tot 2017.

Het is echter belangrijk op te merken dat dit cijfer mensen van alle leeftijden en met alle vormen van leukemie omvat. Het is niet voorspellend voor de uitkomst voor één persoon. Werk samen met uw medisch team om leukemie te behandelen en ontdek uw specifieke vooruitzichten. Onthoud dat de situatie van elke persoon anders is.

Lees dit artikel in het Spaans.