Een ostracode omhuld door barnsteen bewaart misschien wel het oudst bekende gefossiliseerde sperma
Een fossiele vondst uit het Krijt onthult dat toen leden van de oude ostracod-soort waren Myanmarcypris hui gepaard, zoals hier afgebeeld, mannetjes geïmpregneerde vrouwtjes met gigantisch sperma.
Ostracoden zien eruit als niets meer dan zaden met poten. Maar sommige soorten van deze kleine kreeftachtigen hebben een buitenmaatse aanspraak op roem: gigantisch sperma. In het meest extreme geval kan het 1,18 centimeter rekken, meer dan drie keer de lengte van een volwassene.
Een pas ontdekte collectie ostracoden bewaard in barnsteen onthult dat megasperm dateert van minstens ongeveer 100 miljoen jaar geleden tijdens de tijd van de dinosauriërs, rapporteren onderzoekers online 16 september in Proceedings of the Royal Society B. Een wirwar van sperma die in een vrouwtje wordt gevonden, is een van de oudste, zo niet de oudste, versteende sperma ooit gevonden.
Een enkel stuk barnsteen uit Myanmar bevatte 39 ostracoden, waaronder veel van een nieuw ontdekte soort, Myanmarcypris hui. Met behulp van micro-CT-scans keken Dave Horne, een micropaleontoloog aan de Queen Mary University of London, en collega’s in een paar van de kleine dieren met de dop.
“We wisten door met een gewone lichtmicroscoop naar het stuk barnsteen te kijken dat er antennes en poten uit de schaal staken, dus we hoopten dat we inwendige organen zouden vinden”, zegt Horne. Als delicate delen zoals poten en antennes worden bewaard, is het waarschijnlijk dat andere zachte delen dat ook zijn, zegt hij. “Maar wat we zagen … overtrof de verwachtingen.”
De lay-out van interne geslachtsorganen leek op die van hun moderne tegenhangers. En binnen een M. hui vrouw, vond het team bewaard gebleven gigantisch sperma in haar zaadvaten.
Ostracoden zijn niet het enige dier met gigantisch sperma (SN: 23-7-12). Sommige fruitvliegjes vertrouwen bijvoorbeeld ook op megasperm (SN: 25-05-16). Bij ostracoden is gigantisch sperma mogelijk het gevolg van “competitie tussen sperma van twee of meer mannetjes die de eitjes van hetzelfde vrouwtje proberen te bevruchten”, zegt Horne. “Dit moet een zeer succesvolle reproductiestrategie zijn die honderd miljoen jaar heeft geduurd.” Ostracod-sperma moet een lange, kronkelige reis maken van de vagina van het vrouwtje naar haar eieren, voegt studieauteur Renate Matzke-Karasz, een geobioloog aan de Ludwig Maximilians Universiteit München, toe. Spiralen in het kanaal naar de eieren maken de afstand langer dan de gehele lengte van het vrouwtje. Korter sperma kan de reis misschien niet maken, zegt Matzke-Karasz.
Het vinden van oud bewaard sperma is zeldzaam, omdat zachte weefsels vaak uiteenvallen. Maar een reeks recente ontdekkingen – 17 miljoen jaar oud ostracode-sperma gemeld in 2014 (SN: 14/5/14) en 50 miljoen jaar oud wormsperma beschreven in 2015 (SN: 14-7-15) – heeft het fossielenbestand van sperma uitgebreid. De nieuwe vondst wedijvert met de leeftijd van gemeld versteend sperma gevonden in krekels uit het Krijt. Maar Horne, Matzke-Karasz en collega’s beweren dat het pas ontdekte ostracodesperma “het oudste ondubbelzinnige fossiele dierlijke sperma” is.
“De twee bundels filamenten bevinden zich in de juiste positie binnen het vrouwtje”, zegt Robin Smith, een zoöloog in het Lake Biwa Museum in de prefectuur Shiga, Japan, die niet bij het onderzoek betrokken was. “Ik heb door de jaren heen veel ostracode spermatozoa bekeken, en er is geen twijfel over mogelijk; dit zijn bewaarde spermatozoa. ” Het bewijs van oud krekelsperma is minder duidelijk, zegt hij. Matzke-Karasz en collega’s beweren dat het krekelfossiel een spermabuis zou kunnen zijn die wordt gebruikt om het sperma over te brengen, in plaats van het sperma zelf.
George Poinar, een entomoloog en paleontoloog aan de Oregon State University in Corvallis die de oude krekel beschreef, staat achter zijn conclusies. Maar ongeacht welk fossiel het oudste is, deze nieuwe ontdekking laat zien dat bepaalde kenmerken – zoals gigantisch sperma – de tand des tijds hebben doorstaan, zegt Poinar.
