Een nieuwe film neemt kijkers mee diep onder het oppervlak van de oceaan om het angstaanjagende refrein van walvisoproepen te horen
Mariene ecoloog Michelle Fournet ziet een bultrug in Alaska. De nieuwe documentaire Doorgronden nodigt kijkers uit om Fournet en andere onderzoekers te vergezellen bij hun zoektocht naar het begrijpen van walvissongs.
In een openingsscène van de nieuwe film Doorgronden, Michelle Fournet zit in het donker achter haar computer, koptelefoon op. De mariene ecoloog aan de Cornell University luistert naar een lied van een bultrug, haar vingers deinen als die van een dirigent naar elkaar bovenaards gekwaak en gejank. Software zet kakelende walvisgeluiden om in de visuele ruimte van steile valleien en hoge pieken, en biedt een glimp van een taal die miljoenen jaren in de maak is.
Debuteert 25 juni op Apple TV+, Doorgronden volgt twee wetenschappelijke teams die de raadselachtige liedjes van bultruggen bestuderen. De film boeit en duikt in de zoektocht om de innerlijke wereld van deze dieren en hun steeds veranderende zangcultuur te onthullen – een die wordt beschouwd als veel ouder dan de eerste rechtopstaande stappen van onze voorouders.
Aan weerszijden van de Stille Oceaan gaan wetenschappers het water op. In een door bergen omzoomde baai in Alaska doet Fournet herhaalde pogingen om met de walvissen te praten en speelt ze een nauwgezet gereconstrueerde vertolking van een kreet waarvan ze denkt dat het een begroeting is. In Frans-Polynesië luistert gedragsecologe Ellen Garland van de Universiteit van St. Andrews in Schotland naar bultrugliederen en brengt ze in kaart hoe walvissen in de Stille Zuidzee ze aanpassen, leren en delen. Deze instellingen zijn grimmig en prachtig, hun isolement kunstig weergegeven door stille, mistige ochtenden en eindeloze kobaltzeeën. In een film die fundamenteel gaat over met geluid gevulde oceanen, rust er voldoende rust op het oppervlak.
Geregisseerd door Drew Xanthopoulos, Doorgronden portretteert bultruggen en andere walvissen als complexe, zeer sociale wezens zonder overdreven antropomorfisme. In een kippenvel-opwekkende scène identificeert Garland’s vertelling de sociale overeenkomsten van walvissen met mensen, maar speelt zich af in een totaal andere omgeving. Door elkaar voornamelijk waar te nemen met geluid dat over verbluffende afstanden wordt uitgezonden, “evolueerden walvissen om relaties op te bouwen in het donker”, zegt Garland.
Doorgronden geeft ook een intieme kijk op wat wetenschappers ondernemen om bultruggen te vinden in de uitgestrekte oceaan. Apparatuur breekt. Walvissen blijken onvoorspelbaar. Strategieën moeten on-the-fly veranderen. Deze momenten communiceren de harde realiteit van de wetenschap en de veerkracht die nodig is voor succesvol onderzoek.
Een groot deel van de film is ondergedompeld in scènes als deze, tussen het oplossen van problemen en lange wachttijden op bootonderzoeken. Soms zakt het tempo van de film weg; verbanden met grotere perspectieven, zoals de mogelijkheid van een wereldwijd onderling verbonden zangcultuur, worden aangestipt, maar niet volledig onderzocht.
Desalniettemin blijft Fournets eenvoudige destillatie van haar complexe zoektocht hangen: “Ik probeer een gesprek te beginnen.” Haar woorden herinneren ons eraan dat Doorgronden zit inherent op de drempel van ondoorgrondelijk gebied.
