Uit de analyse blijkt of de gedoemde Franse koningin staatsgeheimen heeft vergoten of goedgezind
Een geredigeerde passage (links) in een brief geschreven door Marie Antoinette, gedateerd 4 januari 1792, wordt onthuld (rechts) met röntgenfluorescentiespectroscopie.
In een wereld die verscheurd is door de Franse Revolutie, wisselde de gedoemde koningin Marie Antoinette geheime brieven uit met een minnares waarvan geruchten gaan dat ze er zijn. Iemand heeft ze later gecensureerd – en nu weten wetenschappers wie.
Chemische analyses van de inkt onthullen niet alleen de verduisterde woorden, maar ook de identiteit van de censor, rapporteren onderzoekers 1 oktober in wetenschappelijke vooruitgang.
Van juni 1791 tot augustus 1792, toen Marie Antoinette en de rest van de koninklijke familie na een ontsnappingspoging opgesloten waren in het Tuilerieënpaleis in Parijs, voerde de koningin een clandestiene correspondentie met de Zweedse graaf Axel von Fersen.
Of de correspondenten liefdeswoorden of staatsgeheimen uitwisselden, was een al lang bestaand mysterie, zegt Anne Michelin, een chemicus bij het National Museum of Natural History in Parijs. Michelin en collega’s hebben dit mysterie ontrafeld met behulp van röntgenfluorescentiespectroscopie.
XRF, een niet-invasieve techniek, werkt door een röntgenstraal op een monster te schieten en de atomen in het monster in een hogere energietoestand te schoppen. Het monster zendt vervolgens zijn eigen röntgenstralen uit langs een spectrum dat kenmerkend is voor zijn elementaire samenstelling. Met XRF hebben paleontologen fossielen onderzocht en hebben kunstrestauratoren verborgen schilderijen gevonden (SN: 5/10/10; SN: 8/4/16).
Hier zoomden de onderzoekers in op de inkt. Beide correspondenten gebruikten gewone galinkt gemaakt van ijzersulfaat, maar verschillende inkten bevatten verschillende hoeveelheden sporenelementen, afhankelijk van de bron, zegt Michelin. Het team scande de letters pixel voor pixel en vond consistente verschillen in de koper-naar-ijzer- en de zink-naar-ijzer-verhoudingen van de originele inkt en de redactieinkten. Door de elementaire verschillen van elke pixel op een grijsschaal in kaart te brengen, kwamen de verborgen woorden naar voren – woorden zoals ‘geliefde’, ’tedere vriend’ en ‘gekken’.
Wat de censor betreft, het was von Fersen zelf, zegt Michelin. Het was bekend dat de graaf kopieën maakte van de brieven van Marie Antoinette – en de inkt die voor de redactie werd gebruikt, kwam overeen met die kopieën.
Hoeveel van hun relatie persoonlijk versus politiek was, zal misschien nooit bekend worden, voegt ze eraan toe, maar we weten wel dat “hij deze brieven bewaarde, ook al was het riskant voor hem.”
