Slaperige skeeters bleven achter bij goed uitgeruste skeeters toen ze een onderzoeker een been kregen om zich te voeden
Muggen in het laboratorium (hier weergegeven in een apparaat dat een pooter wordt genoemd om ze tussen verblijven te verplaatsen) werden eerst waargenomen tijdens een dutje en werden vervolgens gedwongen wakker te blijven na hun bedtijd. Het gebrek aan slaap verstoorde hun normale interesse in bloed, vonden onderzoekers.
blijkt daar is rust voor de goddelozen: slaperige muggen hebben meer kans om gemiste z’s in te halen dan bloed te drinken, vindt een nieuwe studie.
De meeste mensen zijn bekend met de gevolgen van een slechte nachtrust. Insecten lijden ook; slaperige honingbijen hebben bijvoorbeeld moeite om hun kenmerkende waggeldans uit te voeren, en vermoeide fruitvliegjes vertonen tekenen van geheugenverlies. In het geval van muggen met slaaptekort, waardevolle tijd opgeven om te eten ten gunste van overuren slapenrapporteren onderzoekers 1 juni in Tijdschrift voor Experimentele Biologie.
De voorkeur voor dommelen boven dineren is verrassend, aangezien “we weten dat muggen veel van bloed houden”, zegt Oluwaseun Ajayi, een ziekte-ecoloog aan de Universiteit van Cincinnati.
Wetenschappers zijn al lang geïnteresseerd in de circadiane ritmes van muggen, de interne klok die hun slaap- en waaktijden bepaalt (SN: 2-10-17). Weten wanneer een mug wakker is – en bijt – is belangrijk voor het begrijpen en beperken van de overdracht van ziekten. Zo wordt malaria, vaak overgedragen door nachtelijke muggen, onder controle gehouden door netten rond bedden te slingeren. Maar nieuw onderzoek suggereert dat muggen die zich overdag voeden, kunnen zich ook verspreiden de ziekte.
Het is een uitdaging om slapende bloedzuigers in het lab te bestuderen. Dat komt deels omdat wakkere muggen worden gewekt door de aanwezigheid van een maaltijd – de onderzoeker. En als muggen in slaap vallen, lijken ze nogal op soortgenoten die alleen maar rusten om energie te besparen.
Dat is de lastige – en vaak soortspecifieke – vraag: “Hoe weet je dat?” [when] een insect slaapt?” zegt Samuel Rund, een circadiaanse bioloog van muggen aan de Universiteit van Notre Dame in Indiana, die niet betrokken was bij het onderzoek.
Een manier om erachter te komen is door het gedrag van het insect te volgen. Dus Ajayi en collega’s keken toe hoe muggen sliepen. Het team richtte zich op drie soorten waarvan bekend is dat ze ziekten overdragen, waaronder malaria: Aedes aegyptidie overdag actief zijn; Culex pipiens, die de voorkeur geven aan de schemering; en de nachtelijke Anopheles stephensi. De muggen werden alleen gelaten in een kamer in kleine omhuizingen, waar het team camera’s en infraroodsensoren gebruikte om ze te bespioneren.
Na ongeveer twee uur leken de muggen weg te dommelen. Hun buik zakte naar de grond en hun achterpoten hingen naar beneden, zo bleek uit de beelden. Naarmate de tijd verstreek, C. pipiens en A. aegypti vertoonde een verminderde respons wanneer de onderzoeker door de kamer liep, wat suggereert dat een smakelijke geur die soorten minder snel wakker zou maken als ze in een diepe slaap waren. Alles bij elkaar genomen, werden de verandering in houding, perioden van inactiviteit en lagere opwinding bepaald om een duttende mug te identificeren.
Wat begon als een ontspannend experiment voor de muggen veranderde al snel van versnelling. De insecten werden in doorzichtige buizen geplaatst die om de paar minuten trillingspulsen ontvingen, waardoor ze niet in diepe slaap konden vallen. Na vier tot twaalf uur slaapgebrek deed het team de aanwezigheid van een gastheer na met een kussentje verwarmd kunstmatig zweet. In een ander experiment bood een moedige menselijke vrijwilliger een been aan om vijf minuten lang gevoed te worden door slaaparme en goed uitgeruste A. aegypti in batches van 10 insecten.
In beide gevallen hadden de muggen die een volledige nachtrust hadden gehad veel meer kans om op de gastheer te landen dan degenen die geen slaap hadden gehad. En het been dat werd blootgesteld aan slaperige muggen deed het veel beter dan wanneer het werd blootgesteld aan de controlegroep: in acht tests ging gemiddeld 77 procent van de goed uitgeruste muggen voor een bloedmaaltijd, vergeleken met slechts 23 procent van de slaperige muggen.
De bevindingen, zegt Rund, openen wegen voor onderzoek naar het beheersen van muggenpopulaties en het verminderen van ziekten met behulp van de circadiane ritmes van de insecten.
