De extra lange middelvingers van de dieren reiken waarschijnlijk helemaal tot aan de achterkant van de keel
Aye-ayes zijn niet de meest fotogenieke wezens onder de beste omstandigheden. Maar gevangen in het holst van de nacht, voorovergebogen met enkele centimeters vingers in zijn neus, ziet deze bizarre primaat er ronduit spookachtig uit.
Aye-ayes zijn echte kampioenen op het gebied van neusplukken.
Een nieuwe video biedt het eerste bewijs dat deze nachtelijke lemuren van Madagaskar hun vingers in hun neus steken en het slijm eraf likken. Ze gebruiken ook niet zomaar een vinger voor het werk. De primaten gaan op zoek naar snot met de ultralange, heksachtige middelvinger die ze meestal gebruiken om larven uit boomschors te vinden en te vissen.
Een reconstructie van de binnenkant van het hoofd van een aye-aye op basis van CT-scans laat zien dat dit spichtige cijfer waarschijnlijk steekt helemaal door de neusholtes van het dier om zijn keel te bereiken, rapporteren onderzoekers online 26 oktober in de Tijdschrift voor Zoölogie.
“Dit is een schitterend voorbeeld van hoe wetenschap de menselijke nieuwsgierigheid kan dienen”, zegt Michael Haslam, een primaatarcheoloog in Londen die niet betrokken was bij het nieuwe werk. “Mijn eerste opmerking was dat het een coole – en een beetje griezelige – video is, maar [the researchers] zijn verder gegaan dan die eerste reactie van ‘Wat in vredesnaam?’ om daadwerkelijk te onderzoeken wat er in het dier gebeurt.”
De nieuwe beelden schitteren Kali, een vrouwelijke aye-aye (Daubentonia madagascariensis) in het Duke Lemur Centre in Durham, NC “De aye-aye stopte met eten en begon in zijn neus te peuteren, en ik was echt verrast”, zegt evolutiebioloog Anne-Claire Fabre, die de video filmde. “Ik vroeg me af waar de vinger heen ging.” Een aye-aye is ongeveer zo groot als een huiskat, maar zijn geklauwde middelvinger is zo’n 8 centimeter lang. En Kali stak bijna de hele vinger in haar snuit om haar eigen snot te proeven met sierlijke likjes.
“Er is een moment waarop de camera is [shaking], en ik giechelde”, zegt Fabre van het Natuurhistorisch Museum van Bern in Zwitserland. Na afloop vroeg ze haar collega’s of ze ooit een aye-aye in zijn neus hadden zien peuteren. “Degenen die veel met aye-ayes werkten, zeiden tegen me: ‘Oh, ja, het gebeurt heel vaak'”, zegt Fabre, die later getuige was van het gedrag in verschillende andere aye-ayes.
Dit maakte Fabre en haar collega’s nieuwsgierig naar hoeveel andere soorten primaten er met hun vingers in hun neusgaten zijn gevangen. De onderzoekers speurden de literatuur af naar eerdere onderzoeken en internetten naar andere video’s die het gedrag documenteren.
Helaas ‘waren de meeste literatuur die we vonden grappen’, zegt Fabre. “Ik was echt verrast, want er is veel literatuur over andere soorten behoorlijk grof gedrag, zoals coprofagie,” of poep eten, bij dieren (SN: 19-07-21). Maar tussen alle nepartikelen door vond het team enkele echte rapporten over neusplukken van primaten, waaronder onderzoek gedaan door Jane Goodall in de jaren zeventig.
Aye-ayes zijn nu de 12e bekende soort primaten, inclusief mensen, om in hun neus te peuteren en te snacken aan het snot, vonden de onderzoekers. Andere zijn gorilla’s, chimpansees, bonobo’s, orang-oetans en makaken. Neusplukkers zijn meestal primaten met een bijzonder goede behendigheid en gebruiken gereedschap.
“Het team [has] gaf ons de eerste kaart van neusplukken over onze stamboom van primaten, wat onmiddellijk vragen oproept over hoeveel van dit gedrag daarbuiten plaatsvindt, ongezien of niet gerapporteerd, “zegt Haslam. Hij herinnert zich dat hij ooit een kapucijnaap zag die een takje of stengel gebruikte om in zijn neus te peuteren (SN: 9/6/15).
“Het verbaast me dat er niet meer meldingen zijn over neusplukken, vooral niet van dierentuinen waar dieren elke dag worden bekeken”, voegt Haslam eraan toe. “Misschien betekent ons eigen sociale stigma eromheen dat wetenschappers minder geneigd zijn om neusplukkende dieren te melden, of het kan zelfs worden gezien als te gewoon om interessant te zijn.”
Het feit dat er zoveel soorten primaten zijn gesignaleerd die in hun neus peuteren en de boogers eten, doet Fabre’s team en Haslam zich afvragen of deze schijnbaar vervelende gewoonte een onbekend voordeel heeft. Misschien stimuleert het eten van met kiemen beladen boogers het immuunsysteem.
Voor nu zal het ontwarren van de evolutionaire oorsprong en potentiële voordelen van neusplukken een completere telling vereisen van welke soort – primaat of anderszins – mijn en kauwt op hun eigen slijm.
