Sterren in de Hyades bewegen zo snel dat het over 30 miljoen jaar zal uiteenvallen
De 680 miljoen jaar oude Hyades-sterrenhoop (afgebeeld) heeft nog maar 30 miljoen jaar te gaan, zeggen onderzoekers.
De sterrenhoop die het dichtst bij de aarde staat, valt uit elkaar en zal spoedig sterven, zeggen astronomen.
Onderzoekers hebben het Gaia-ruimtevaartuig gebruikt om de snelheden van sterren in de Hyades-cluster en de sterren die eraan ontsnappen te meten voorspelde de ondergang van de cluster. ‘We stellen vast dat de cluster nog maar 30 miljoen jaar heeft om zijn massa volledig te verliezen’, zegt Semyeong Oh, een astronoom aan de Universiteit van Cambridge.
‘Vergeleken met de leeftijd van de Hyades is dat erg kort’, zegt ze. De sterrenhoop, op slechts 150 lichtjaar afstand en met het blote oog zichtbaar in het sterrenbeeld Stier, werd ongeveer 680 miljoen jaar geleden gevormd uit een grote wolk van gas en stof in de Melkweg.
Stellaire bijeenkomsten zoals de Hyades, bekend als open sterrenhopen, worden geboren met honderden of duizenden sterren die dicht bij elkaar worden gehouden door hun wederzijdse aantrekkingskracht. Maar talloze krachten proberen ze uit elkaar te scheuren: Supernova-explosies van de meest massieve sterren werpen materiaal uit dat de cluster aan elkaar had gebonden; grote gaswolken passeren de cluster en rukken er sterren uit; de sterren zelf communiceren met elkaar en werpen de minst zware af; en de aantrekkingskracht van het hele Melkwegstelsel lokt ook sterren weg. Als gevolg hiervan bereiken open sterrenhopen zelden hun miljardste verjaardag.
De Hyades hebben het langer overleefd dan veel van zijn leeftijdsgenoten. Maar astronomen zagen daar voor het eerst tekenen van problemen in 2018, toen teams binnenkwamen Duitsland en Oostenrijk onafhankelijk de Gaia-sterrenwacht van de European Space Agency gebruikt om talloze sterren te vinden die uit de cluster waren ontsnapt. Deze vertrekkende sterren vormen twee lange staarten aan weerszijden van de Hyades – de eerste die ooit bij een open sterrenhoop zijn gezien. Elke stellaire staart strekt zich uit over honderden lichtjaar en overschaduwt de cluster zelf, die ongeveer 65 lichtjaar groot is.
In het nieuwe werk, geplaatst op 6 juli op arXiv.org, analyseerden Oh en Cambridge-collega N. Wyn Evans hoe de cluster gedurende zijn leven sterren heeft verloren. Het werd geboren met ongeveer 1.200 zonsmassa’s, maar heeft nu nog maar 300 zonsmassa’s over. In feite hebben de twee staarten van ontsnapten meer sterren dan de cluster. En hoe meer sterren de cluster verliest, hoe minder zwaartekracht hij heeft om zijn overgebleven leden vast te houden, wat leidt tot het ontsnappen van extra sterren, wat de hachelijke situatie van de cluster verergert.
Onderweg
Er werd al lang voorspeld dat de Hyades-sterrenhoop (rood aangegeven) sterren zou verliezen in twee staarten (geel), maar astronomen zagen de ontsnappende sterren pas in 2018. Sommige van de ontsnappende sterren (groen) leiden en andere sterren (blauw) volg het cluster terwijl het rond het centrum van de Melkweg draait.
De staarten van de Hyades
Siegfried Röser, een astronoom aan de Universiteit van Heidelberg in Duitsland, die een van de twee teams leidde die de staarten van de cluster ontdekten, is het ermee eens dat de Hyades in zijn zonsondergangjaren is. Maar hij maakt zich zorgen dat het te vroeg is om een exacte datum vast te leggen op de begrafenis. ‘Dat lijkt me een beetje riskant’, zegt Röser. Het uitvoeren van een computersimulatie met de massa’s, posities en snelheden van de sterren zou beter moeten laten zien wat er in de toekomst zal gebeuren, zegt hij.
De belangrijkste boosdoener achter de naderende ondergang van het cluster, zegt Oh, is de Melkweg. Net zoals de maan getijden op aarde veroorzaakt, waardoor de zeeën zowel aan de kant van de maan als aan de andere kant omhoog worden getild, zo oefent de melkweg getijden uit op de Hyades: de Melkweg trekt sterren uit de kant van de cluster die naar het galactische is gericht midden evenals de andere kant van de cluster.
Zelfs miljoenen jaren nadat de cluster uiteenvalt, zullen de sterren door de ruimte blijven zweven met vergelijkbare posities en snelheden, zoals parachutisten die uit hetzelfde vliegtuig springen. ‘Het zal waarschijnlijk nog steeds detecteerbaar zijn als een coherente structuur in de positie-snelheidsruimte’, zegt Oh, maar de sterren zullen zo uit elkaar worden gespreid dat ze niet langer een sterrenhoop vormen.
