Op 26-jarige leeftijd synthetiseerde Miramontes een actief ingrediënt in een van de eerste anticonceptiepillen
In 1951, op 26-jarige leeftijd, maakte Luis Miramontes (hier niet lang daarna afgebeeld) een van de eerste actieve ingrediënten in anticonceptiepillen.
Toen de Mexicaanse wetenschapper Luis Miramontes op 15 oktober 1951 zijn labnotitieboekje ondertekende, wist hij niet dat hij de geschiedenis aan het documenteren was.
Die dag maakte hij een nieuw molecuul – norethindron. Afgeleid van de wilde Mexicaanse yam die de lokale bevolking noemt barbasco, werd norethindron een van de eerste actieve ingrediënten in anticonceptiepillen. “De pil” gaf vrouwen controle over wanneer ze kinderen kregen en liet mannen en vrouwen genieten van seks zonder kans op reproductie, en luidde zo een seismische sociale verandering in.
De notebookpagina van Miramontes is vereeuwigd in boeken en artikelen door zijn voormalige supervisor, Carl Djerassi, evenals door verslaggevers. Maar vergeleken met Djerassi en anderen die aan de pil hebben bijgedragen, kreeg Miramontes weinig erkenning, zegt Gabriela Soto Laveaga, een wetenschapshistoricus aan de Harvard University en auteur van Jungle Laboratories: Mexicaanse boeren, nationale projecten en het maken van de pil. “Het is pas onlangs dat er over Miramontes wordt gesproken.”
Luis Ernesto Miramontes Cárdenas werd geboren in 1925, in de nasleep van de Mexicaanse Revolutie. Hij groeide op omringd door sterke vrouwelijke rolmodellen, waaronder zijn tante MarÃa Dolores Cárdenas Aréchiga, een voormalige majoor in het leger van Pancho Villa die later toetrad tot het leger van leraren die onderwijs naar de verste uithoeken van Mexico brachten. De jonge Miramontes koos voor een carrière in de wetenschap. Tegen het einde van de jaren veertig studeerde hij chemische technologie in Mexico-Stad.
Het was een goede tijd en plaats om een ​​ervaren molecuulmaker te zijn. Het Mexicaanse bedrijf Syntex verdreef de wereldwijde concurrentie bij het produceren van goedkope hormonen voor de behandeling van ziekten. De reden was de Mexicaanse yam, Dioscorea mexicana, die grote hoeveelheden van een voorloper bevatte die konden worden gebruikt om verschillende hormonen te maken. In 1949 werd Miramontes een van een groep onderzoekers die waren toegewezen aan Syntex-projecten als onderdeel van een overeenkomst met de Nationale Autonome Universiteit van Mexico, of UNAM. Djerassi, een in Oostenrijk geboren Amerikaanse chemicus, “hield van de manier waarop ik werkte”, zei Miramontes in een interview in 2004. “Als hij wilde dat iets goed zou aflopen of geverifieerd zou worden, zou hij me de baan geven.”
Progesteron was zo’n uitdaging. Artsen gebruikten het onder meer om bepaalde soorten miskramen te voorkomen, maar het moest wel worden ingespoten om te werken. Djerassi en Syntex-directeur George Rosenkranz wilden een progesteronpil. In navolging van andere wetenschappers heeft Syntex een gemodificeerd progesteron gemaakt dat is afgeleid van de yam, een product dat is ontworpen om het spijsverteringskanaal te overleven en meer biologische activiteit heeft dan progesteron. Dat was norethindron. Miramontes bedacht de laatste stap in zijn recept en voegde een cruciale drievoudige koolstof-koolstofbinding toe.
Ondertussen legden experts en activisten het verband tussen progesteron en anticonceptie, omdat progesteron de eisprong tijdens de zwangerschap verhindert. Dit maakte de weg vrij voor het gebruik van norethindron als anticonceptie.
Het kwam echter niet in de eerste pil terecht. Een jaar nadat Syntex norethindron rapporteerde, rapporteerden chemici van rivaliserende firma Searle, een Amerikaans bedrijf, hun eigen verbinding, norethynodrel. Het verschilde van norethindron door de positie van slechts één dubbele koolstof-koolstofbinding, en door maagzuur toe te voegen, werd het omgezet in norethindron. Gregory Pincus, een medeontwikkelaar van de eerste pil, koos voor Searle’s verbinding. Maar norethindron had een langduriger effect. Searle’s verbinding wordt niet langer op de markt gebracht. In 2018 was norethindron nog steeds het 138e meest voorgeschreven medicijn in de Verenigde Staten.
Waarom bleef Miramontes dan een obscure figuur? Hij was een student in een tijd waarin de wetenschap vooral hiërarchisch was. En het feit dat Searle Syntex versloeg om op de markt te komen, haalde Mexico – en Miramontes – uit het verhaal. Misschien was bekendheid niet de voorkeur van Miramontes. Zijn zoon Octavio Miramontes Vidal zegt: “Mijn vader was een rustig persoon. Hij was niet iemand die roem zocht.” Djerassi daarentegen “streefde niet naar bescheidenheid”, aldus een overlijdensadvertentie.
Dit artikel maakt deel uit van een serie die enkele van de grootste vorderingen in de wetenschap in de afgelopen eeuw belicht. Ga voor meer informatie over de geschiedenis van ons begrip van menselijke voortplanting naar Century of Science: The mystery of reproductie.
Miramontes Vidal zegt dat zijn vader tweetalig was, maar Miramontes koos er niet voor om zijn verhaal in het Engels te schrijven. Anderen deden dat: Pincus noemde Syntex in de dankbetuigingen van zijn boek, maar niet de chemici. Djerassi crediteerde Miramontes in zijn werken, maar noemde Miramontes “een jonge Mexicaanse chemicus” toen hij zelf minder dan twee jaar ouder was. “Het gaat erom wie het verhaal controleert, en de persoon die het verhaal van de uitvinding van de pil in de Verenigde Staten in veel opzichten controleert, wordt Djerassi”, zegt Soto Laveaga.
Miramontes accepteerde uiteindelijk een directeurspositie bij Searle om meer geld te verdienen om zijn groeiende gezin te onderhouden; hij en zijn vrouw hadden 10 kinderen. Van daaruit leek de universiteit haar deuren te sluiten, zegt zijn zoon Miramontes Vidal, natuurkundige bij UNAM. Ondanks het voldoen aan alle vereisten, werd Miramontes nooit een Ph.D. Hij was geen lid van de Mexicaanse Academie van Wetenschappen, die mede werd opgericht door een van zijn mentoren bij UNAM.
De pastoor van Miramontes dreigde zijn vrouw met excommunicatie, zegt Miramontes Vidal – de invloed van de katholieke kerk in het Mexico van de jaren zestig kan niet worden overschat. Miramontes zinspeelde hier misschien op toen hij schreef dat de pil “diepe, serieuze morele vragen opriep in sommige sectoren van de samenleving, en stompe, reactionaire houdingen in andere.”
Tijden veranderd. In de jaren tachtig won Miramontes prijzen van de Mexicaanse deelstaatregeringen en de Mexican Chemical Society. In 2010 rangschikte de president van de Mexicaanse Academie van Wetenschappen het werk van Miramontes als een van de drie belangrijkste wetenschappelijke bijdragen van Mexico. Maar het kwaad was geschied. Miramontes Vidal zegt dat toen zijn vader in 2004 overleed, de kranten niet wisten wie hij was. Het bericht van zijn dood ging zo langzaam dat het de American Chemical Society twee jaar kostte om een ​​overlijdensbericht uit te brengen.
Miramontes’ eigen geschriften suggereren tevredenheid met zijn nalatenschap. “Ik prijs mezelf gelukkig”, schreef hij in 2001, “omdat de onderzoeker, in hun ijver om de waarheid aan het begin van hun werk te ontdekken, zich vaak niet realiseert wat ze zullen vinden.”
