- Meestal wordt bij mensen tussen de 20 en 40 jaar de diagnose multiple sclerose (MS) gesteld, maar late-onset MS (LOMS) treft mensen van 50 jaar en ouder.
- LOMS vordert meestal sneller dan MS die op jongere leeftijd wordt gediagnosticeerd.
- Er zijn verschillende stappen die artsen nemen voordat ze een diagnose stellen en het bepalen van de beste behandelingskuur.
- Behandelingen, waaronder revalidatie en medicijnen, kunnen de symptomen van MS helpen beheersen.
Meestal wordt bij mensen tussen de 20 en 40 jaar de diagnose multiple sclerose (MS) gesteld, maar de late aanvang van MS (LOMS) begint mensen van 50 jaar en ouder te treffen. De progressie van de ziekte is meestal sneller in LOMS.
Als u MS heeft, behoort u tot de meer dan 2,3 miljoen mensen wereldwijd die deze diagnose delen. Hoewel er geen remedie is voor de aandoening, zijn er behandelingen beschikbaar die de progressie van MS vertragen en de symptomen helpen verminderen.
MS is een ziekte van het centrale zenuwstelsel (CZS). Bij MS raken de hersenen, de oogzenuwen of het ruggenmerg – allemaal onderdeel van het CZS – ontstoken. Wanneer dit gebeurt, loopt de beschermende laag van de zenuwen, bekend als myeline, schade op.
Deze schade komt tot uiting in MS-symptomen, variërend van concentratieproblemen tot spierspasmen. Er zijn een aantal andere symptomen, sommige komen vaker voor dan andere.
Stadia van MS-ontwikkeling
Er zijn vier ziekteverloop of stadia van MS-ontwikkeling:
- Klinisch geïsoleerd syndroom (CIS). Dit gebeurt wanneer de symptomen voor het eerst verschijnen en ten minste 24 uur aanhouden. Symptomen zijn het gevolg van myelinebeschadiging in het CZS, maar niet iedereen die CIS krijgt, ontwikkelt MS.
- Relapsing-remitting MS (RRMS). Deze fase wordt gekenmerkt door aanvallen, ook wel terugvallen genoemd, van nieuwe of toenemende neurologische symptomen. Terugvallen worden gevolgd door gedeeltelijke of volledige remissies of herstel.
- Secundaire progressieve MS (SPMS). Dit begint als RRMS, maar verslechtert geleidelijk na verloop van tijd. Niet alle gevallen van RRMS zullen overgaan in SPMS.
- Primair progressieve MS (PPMS). Deze fase wordt gedefinieerd door verslechtering van neurologische functies vanaf het moment dat de symptomen voor het eerst verschijnen. LOMS begint vaak in deze meest serieuze fase.
MS-leeftijd bij aanvang
MS met aanvang bij volwassenen (AOMS) wordt meestal gediagnosticeerd bij volwassenen van 20 tot 40 jaar, maar MS kan zich ook ontwikkelen bij oudere volwassenen, tieners en, in zeldzame gevallen, kinderen.
Kinderen met pediatrische MS hebben meestal CIS of RRMS. Kinderen met MS herstellen doorgaans sneller dan volwassenen bij wie de diagnose MS is gesteld, aangezien volledige remissie of herstel gebruikelijk is in het RRMS-stadium.
Pediatrische MS is moeilijk te diagnosticeren omdat het vergelijkbaar is met acute demyeliniserende encefalomyelitis (ADEM). Het kan echter op jonge leeftijd leiden tot ernstige handicaps.
LOMS, dat is wanneer de symptomen voor het eerst verschijnen bij volwassenen ouder dan 50 jaar, is goed voor 10 procent van alle MS-diagnoses.
Een late diagnose gebeurt soms wanneer mensen geen medische hulp zoeken voor milde sensorische symptomen.
Symptomen
Er zijn een aantal symptomen geassocieerd met MS. Symptomen zijn onvoorspelbaar en kunnen in de loop van de tijd veranderen. Bovendien zal niet iedereen met de diagnose MS dezelfde symptomen ervaren.
Enkele veel voorkomende symptomen zijn:
- zwakheid
- visie verandert
- vermoeidheid
- verlies van evenwicht
- blaas disfunctie
- moeite met het begrijpen of onthouden van nieuwe informatie
Andere symptomen zijn onder meer:
- depressie
- pijn of jeuk
- seksuele problemen
- emotionele veranderingen
Typische LOMS-symptomen zijn gerelateerd aan motorische disfunctie en visuele problemen.
Hoe het wordt gediagnosticeerd
Er is geen test die wordt gebruikt om MS te diagnosticeren. In plaats daarvan zullen artsen veel tests en onderzoeken uitvoeren om eerst andere medische aandoeningen uit te sluiten.
De volgende zijn typische strategieën die worden gebruikt door beroepsbeoefenaren in de gezondheidszorg:
- Neurologisch onderzoek. Dit examen evalueert zaken als mentale toestand, reflexen, coördinatie en sensorische functie.
- Gedetailleerde klinische geschiedenis. Dit proces identificeert eerdere symptomen, andere diagnoses en alle informatie die relevant is voor uw gezondheid.
- Bloedtesten. Deze tests kunnen helpen bij het uitsluiten van andere medische aandoeningen die vergelijkbare symptomen als MS kunnen hebben.
- Magnetische resonantie beeldvorming (MRI). Deze scan kan MS-laesies in de hersenen en het ruggenmerg detecteren.
- Oligoklonale bandscreening. Deze screening controleert cerebrospinale vloeistof (CSF) op oligoklonale banden (OCB’s) – eiwitten die kunnen wijzen op de aanwezigheid van CZS-ontsteking.
- Mogelijke testen opgeroepen. Deze test meet hoe snel de hersenen reageren op stimulatie van zicht, geluid en aanraking.
Progressie
Om de progressie van MS te beoordelen, gebruiken artsen soms de Expanded Disability Status Scale (EDSS). Deze schaal loopt van 0 (normaal neurologisch onderzoek zonder beperking in enig functioneel systeem) tot 10 (overlijden door MS). Een studie uit 2016 in
In deze studie werd gekeken naar mensen ouder dan 40 jaar in de analyse van mensen met LOMS.
Mensen die als jongvolwassene de diagnose MS krijgen, hebben de meeste kans om RRMS te krijgen. Dit is het meest voorkomende ziekteverloop, waarbij ongeveer 85 procent van de mensen met MS vastbesloten is dit type te hebben.
Behandeling
Er zijn behandelingen beschikbaar om u te helpen de symptomen van MS te beheersen.
Revalidatie kan helpen om uw energie, geheugen en mobiliteit te verbeteren. Soorten revalidatie die uw arts kan aanbevelen, zijn onder meer:
- fysieke revalidatie om te werken aan het verbeteren van balans, kracht en bewegingsbereik
- cognitieve revalidatie om te helpen met communicatie, organisatie en aandacht
- beroepsrevalidatie voor zelfmanagement en zelfzorg, inclusief klusjes doen en genieten van hobby’s
Medicijnen, ziektemodificerende therapieën (DMT’s) genoemd, kunnen ook worden gebruikt om MS te behandelen. DMT’s werken om het aantal terugvallen te verminderen en het verloop van de aandoening te vertragen.
Alledaagse symptomen, zoals vermoeidheid of blaas- en darmproblemen, worden meestal behandeld met andere soorten medicijnen – niet met DMT’s. Een gezonde levensstijl kan ook MS-symptomen aanpakken en de algehele kwaliteit van leven verbeteren.
Uw arts zal een behandelplan opstellen op basis van hoe ver uw MS is gevorderd en hoe oud u bij het begin bent.
Afhaal
MS wordt meestal gediagnosticeerd tussen 20 en 40 jaar oud, maar LOMS wordt meestal gediagnosticeerd na de leeftijd van 50. Ziekteprogressie kan sneller zijn in LOMS, omdat het vaak wordt gediagnosticeerd als PPMS, het ernstigste stadium van de ziekte.
Het doel van uw arts is om een nauwkeurige diagnose te stellen na tests, waaronder een neurologisch onderzoek, klinische geschiedenis, MRI, OCB-screening en evoked potential-tests. Na de diagnose kunnen u en uw arts beslissen over een behandelplan dat bij u past.
