Schaduwrijke gebieden zijn een risico dat warmte absorbeert, maar als ze verloren gaan, kan dit de paring van de insecten in de weg staan
Mannelijke libellen – zoals deze twaalfstippelige schuimspaan (Libellula pulchella) – die donkere vlekken op hun vleugels hebben, kunnen die plekken in een opwarmende wereld verliezen.
Veel libellen vliegen door de lucht met hun doorschijnende vleugels geschilderd in een reeks donkere vlekken en banden. Maar – in ieder geval voor mannen – zouden die keurige versieringen snel uit de mode kunnen raken als gevolg van klimaatverandering.
Donkere vleugelvlekken van mannetjes zijn kleiner bij libellen van een bepaalde soort die in warmere klimaten leven dan in koelere streken, rapporteren onderzoekers in de 13 juli Proceedings van de National Academy of Sciences. Die bevinding suggereert dat libellenpopulaties in de loop van de tijd hun vlekken kunnen zien krimpen als de temperatuur stijgt. De evolutionaire verandering kan niet alleen de flair van de mannelijke insecten temperen, maar ook hun datingleven.
Begrijpen hoe organismen zich door de jaren heen hebben aangepast aan warmere klimaten, is essentieel om te begrijpen hoe ze zich kunnen aanpassen aan toekomstige klimaatomstandigheden, zegt Michael Moore, een evolutionair ecoloog aan de Washington University in St. Louis.
Zware vleugelpigmentatie kan libellen helpen warm te blijven in koudere streken, maar kan gevaarlijk zijn bij warmer weer. De donkere vlekken absorberen zonlicht en kunnen vleugels tot wel 2 graden Celsius verwarmen, wat weefselbeschadiging kan veroorzaken en de vlucht kan belemmeren, zegt Moore. Het weggooien of verkleinen van de vlekken is een manier om de hitte te verslaan en kan leiden tot een kleurverschuivingsreactie op klimaatverandering bij libellen die verwant zijn aan uilen (SN: 7/11/14) en hazen (SN: 1/26/16). Maar de aanpassing kan ook de communicatie met partners verstoren.
Mannelijke libellen gebruiken vleugelvlekken om partners aan te trekken en rivalen te intimideren, en vrouwtjes vertrouwen op die plekken om potentiële partners van dezelfde soort te herkennen. De markeringen verschillen sterk tussen soorten, variërend van kleine spikkels bij de basis van de vleugel tot uitgebreide banden of panelen verspreid over de hele vleugel.
De meeste organismen, zegt Moore, “moeten niet alleen overleven om hun soort voort te zetten en in stand te houden binnen de habitats waarin ze leven, ze moeten zich ook kunnen voortplanten.”
Hij en collega’s stelden een database samen met libellenvleugelpatronen uit een combinatie van veldgidsen en vele duizenden observaties van burgerwetenschappers in Noord-Amerika op de app voor natuuridentificatie iNaturalist. De onderzoekers ontdekten dat mannelijke libellen van soorten die in warmere streken voorkomen, minder kans hadden om vleugelvlekken te ontwikkelen dan hun tegenhangers in het koele klimaat.
Om te onderzoeken hoe snel deze kleurpatronen konden evolueren, selecteerden Moore en zijn team 10 soorten en vergeleken vleugelvlekken op libellen uit warmere en koelere streken van het verspreidingsgebied van een soort. Op die manier kon het team zien of vlekpatronen binnen een individuele soort zich kunnen aanpassen aan lokale klimatologische omstandigheden, wat een snellere evolutionaire reactie zou zijn dan tussen verschillende soorten. Waar het warmer was, zijn mannetjes van zeven van de 10 soorten geëvolueerd om vleugels te hebben met minder en kleinere donkere vlekken, ontdekte het team. De veranderingen lijken zich zelfs op de schaal van tientallen jaren voor te doen: mannelijke libellen hadden in de warmste jaren van 2005 tot 2019 gemiddeld de kleinste vleugelvlekken.
Die verandering kan alarmerende gevolgen hebben voor de insecten. “Het is niet moeilijk voor te stellen dat een zeer snelle afname van de kleur van de vleugels ervoor kan zorgen dat vrouwtjes mannetjes van hun eigen soort niet herkennen”, zegt Moore.
Het meeste onderzoek tot nu toe naar de kleur van insecten en klimaatverandering was alleen gericht op hittetolerantie, zegt Lauren Buckley, een ecoloog aan de Universiteit van Washington in Seattle die niet bij het onderzoek betrokken was. “Dit onderzoek onthult de waarde van het onderzoeken van meerdere, concurrerende functies van eigenschappen.” Het is belangrijk om te zien hoe veranderingen in de plekken van invloed zijn op alle banen die ze doen, zegt Buckley.
Libellen verplaatsen zich vaak in en uit gebieden in de buurt van water die zeer verschillende temperaturen kunnen hebben, dus toekomstig onderzoek zou “beter kunnen verklaren hoe libellen hun omgeving ervaren”, zegt ze.
In tegenstelling tot mannetjes lijken vleugelvlekken op vrouwtjes niet te reageren op temperatuur, wat verrassend was, zegt Moore. Het is mogelijk dat het regelmatigere gebruik van schaduwrijke leefgebieden door de vrouwtjes het effect van hogere temperaturen afzwakt.
Die bevinding “geeft aan dat we er niet per se van moeten uitgaan dat mannen en vrouwen zich op precies dezelfde manier aan het klimaat zullen aanpassen”, zegt Moore. “Dat heeft echt grote implicaties voor hoe we denken over het modelleren en voorspellen van reacties op toekomstige klimaten.”
Voor nu, zegt Moore, wil hij een schatting krijgen van hoeveel vleugelvlekveranderingen het datingspel van de libellen zouden kunnen verstoren.
