Het doel om zomers zee-ijs, en de wezens die daarvan afhankelijk zijn, te behouden, is ambitieus
Wetenschappers vestigen hun hoop op het bouwen van een toevluchtsoord voor Arctische soorten in het Last Ice Area (hier te zien), het gebied van het Noordpoolgebied waar het zomerse zee-ijs het langst zal blijven bestaan.
Het begon met ijsberen.
In 2012 onthulde ijsbeer-DNA dat de iconische soorten waren al eerder met uitsterven bedreigd, waarschijnlijk tijdens een warme periode 130.000 jaar geleden, maar was hersteld. Voor onderzoekers leidde de ontdekking tot één brandende vraag: kunnen ijsberen weer een comeback maken?
Studies zoals deze hebben een ambitieus plan aangemoedigd om een toevluchtsoord te creëren waar Arctische, van ijs afhankelijke soorten, van ijsberen tot microben, kunnen schuilen en de klimaatverandering kunnen afwachten. Hiervoor vestigen natuurbeschermers hun hoop op een regio in het noordpoolgebied die het laatste ijsgebied wordt genoemd – waar ijs dat de hele zomer aanhoudt, het langst zal overleven in een opwarmende wereld.
Hier zal het noordpoolgebied zijn laatste standpunt innemen. Maar hoe lang het Last Ice Area zijn zomerse zee-ijs zal vasthouden, blijft onduidelijk. Een in september uitgebrachte computersimulatie voorspelt dat het laatste ijsgebied zijn zomerse zee-ijs voor onbepaalde tijd zou kunnen behouden als de emissies van fossiele brandstoffen de planeet niet meer dan 2 graden Celsius opwarmen boven het pre-industriële niveau, wat het doel is dat is vastgelegd in het klimaatakkoord van Parijs uit 2015 (SN: 12/12/15). Maar uit een recent rapport van de Verenigde Naties blijkt dat het klimaat tegen 2100 naar verwachting met 2,7 graden Celsius zal opwarmen onder de huidige toezeggingen om de uitstoot te verminderen, wat het einde betekent van het zomerse zee-ijs van de Noordpool (SN: 26-10-21).
Niettemin hopen sommige wetenschappers dat de mensheid zich zal verenigen om de uitstoot te beteugelen en technologie zal implementeren om koolstof en andere broeikasgassen af te vangen, wat de effecten van klimaatverandering op het zee-ijs zou kunnen verminderen of zelfs omkeren. In de tussentijd zou het Last Ice Area ijsafhankelijke soorten tijd kunnen kopen in de race tegen uitsterven, als een toevluchtsoord waar ze de klimaatverandering kunnen overleven en misschien ooit hun comeback kunnen maken.
Ecosysteem van de bevroren zee
The Last Ice Area is een enorm drijvend landschap van vast ijs dat zich uitstrekt van de noordkust van Groenland tot het Canadese Banks Island in het westen. Deze regio, ongeveer de lengte van de westkust van de Verenigde Staten, is de thuisbasis van het oudste en dikste ijs in het noordpoolgebied, dankzij een archipel van eilanden in het uiterste noorden van Canada die voorkomt dat zee-ijs naar het zuiden afdrijft en smelt in de Atlantische Oceaan.
Terwijl zee-ijs van andere delen van het noordpoolgebied in deze natuurlijke barrière ramt, stapelt het zich op en vormt het lange torenhoge ijsruggen die kilometers lang door het bevroren landschap lopen. Van bovenaf lijkt het gebied verlaten. “Het is een vrij rustige plek”, zegt Robert Newton, oceanograaf aan de Columbia University en co-auteur van het recente zee-ijsmodel, dat op 2 september in Wetenschap. “Veel van het leven ligt op de bodem van het ijs.”
De modderige onderbuik van ijsbergen herbergt plankton en eencellige algen die evolueerden om direct op ijs te groeien. Deze soorten vormen de ruggengraat van een ecosysteem dat alles voedt, van kleine schaaldieren tot beluga-walvissen, ringelrobben en ijsberen.
Deze plankton- en algensoorten kunnen niet zonder ijs. Dus terwijl het zee-ijs in de zomer over het noordpoolgebied verdwijnt, smelt de basis van dit ecosysteem letterlijk weg. “Een groot deel van het leefgebied waarvan Arctische soorten afhankelijk zijn, zal onbewoonbaar worden”, zegt Brandon Laforest, een poolexpert bij het Wereldnatuurfonds Canada in Montreal. “Deze soorten kunnen nergens anders heen. Ze worden letterlijk in het Last Ice Area geperst.”
Het laatste bolwerk van zomerijs biedt de mogelijkheid om een drijvend toevluchtsoord te creëren — een Arctische ark zo u wilt — voor de ijsberen en vele andere soorten die afhankelijk zijn van zomerijs om te overleven. Al meer dan tien jaar hebben WWF Canada en een coalitie van onderzoekers en inheemse gemeenschappen gelobbyd om het gebied te beschermen tegen een andere bedreiging: ontwikkeling door industrieën die mogelijk geïnteresseerd zijn in de olie- en minerale hulpbronnen van de regio.
“De tragedie zou zijn als we een gebied hadden waar deze dieren dit knelpunt zouden kunnen overleven, maar dat doen ze niet omdat het commercieel is ontwikkeld”, zegt Newton.
Maar voor Laforest is het beschermen van het Last Ice Area niet alleen een kwestie van het beschermen van arctische wezens. Zee-ijs is ook een belangrijk hulpmiddel bij de klimaatregeling, omdat het witte oppervlak zonlicht terug de ruimte in reflecteert en de planeet helpt afkoelen. In een vicieuze cirkel helpt het verliezen van zee-ijs de opwarming te versnellen, wat op zijn beurt meer ijs doet smelten.
En voor de mensen die het noordpoolgebied hun thuis noemen, is zee-ijs cruciaal voor voedselzekerheid, transport en culturele overleving, schreef Inuit Circumpolar Council-voorzitter Okalik Eegeesiak in een 2017 artikel voor de Verenigde Naties. “Onze hele culturen en identiteit zijn gebaseerd op vrij verkeer op land, zee-ijs en de Noordelijke IJszee”, schreef Eegeesiak. “Onze snelweg is zee-ijs.”
De inspanningen van deze groepen hebben hun vruchten afgeworpen. In 2019 besloot de Canadese regering om bijna een derde van het Last Ice Area opzij te zetten als beschermde gebieden die mariene reservaten worden genoemd. Tot 2024 is alle commerciële activiteit binnen de grenzen van de reservaten verboden, met voorzieningen voor inheemse volkeren. Natuurbeschermers vragen nu dat deze mariene reservaten permanent worden beschermd.
Scheuren in het ijs
Er zijn echter enkele verontrustende tekenen dat het zee-ijs in de regio al precair is. Het meest zorgwekkend was het verschijnen in mei 2020 van een Rhode Island-grote kloof in het ijs in het hart van de Last Ice Area. Kent Moore, een geofysicus aan de Universiteit van Toronto, zegt dat deze ongewone gebeurtenissen vaker kunnen voorkomen naarmate het ijs dunner wordt. Dit suggereert dat het Last Ice Area misschien niet zo veerkrachtig is als we dachten, zegt hij.
Dit is iets waar Laforest zich zorgen over maakt. Hij en anderen zijn sceptisch over het omkeren van de klimaatverandering en het opnieuw bevolken van het noordpoolgebied met ijsafhankelijke soorten. “Ik zou graag in een wereld leven waarin we de opwarming uiteindelijk omkeren en de regeneratie van zee-ijs bevorderen”, zegt hij. “Maar stabilisatie lijkt op zich al een hele opgave.”
Toch blijft er hoop. “Alle modellen laten zien dat als je de temperatuur weer zou verlagen, het zee-ijs binnen enkele jaren zal terugkeren naar zijn historische patroon”, zegt Newton.
Om het laatste zee-ijs te redden – en de wezens die ervan afhankelijk zijn – is het essentieel om broeikasgassen uit de atmosfeer te verwijderen, zegt oceanograaf Stephanie Pfirman van de Arizona State University in Tempe, die samen met Newton co-auteur was van het onderzoek naar zee-ijs. Er bestaat al technologie om koolstof op te vangen en te voorkomen dat er meer koolstof in de atmosfeer komt. De grootste koolstofafvangfabriek staat in IJsland, maar dergelijke projecten moeten nog op grote schaal worden uitgevoerd.
Zonder een dergelijke interventie zal het noordpoolgebied voor het einde van de eeuw het laatste zomerijs verliezen. Het zou het einde van het leven op het ijs betekenen. Maar Pfirman, die in 2008 voorstelde om het Last Ice Area tot werelderfgoed te maken, zegt dat de mensheid in het verleden grote economische en sociale veranderingen heeft ondergaan, zoals het soort dat nodig is om de uitstoot te verminderen en opwarming te voorkomen. “Ik was in Duitsland toen de [Berlin] muur kwam naar beneden, en mensen hadden niet verwacht Dat gebeuren”, zegt ze.
Het beschermen van het laatste ijsgebied gaat over het kopen van tijd om zee-ijs en soorten te beschermen, zegt Pfirman. Hoe langer we het zee-ijs in de zomer kunnen vasthouden, zegt ze, hoe groter de kans dat we arctische soorten — van plankton tot ijsberen — van de rand halen.
