DNA van een 93 jaar oud exemplaar laat zien dat het Xerces-blauw zijn eigen soort was, niet alleen een subgroep
De uitgestorven Xerces blauwe vlinder (afgebeeld) is de eerste Amerikaanse insectensoort waarvan bekend is dat ze uitsterft vanwege mensen, zo blijkt uit een studie.
Het is ongeveer 80 jaar geleden dat de blauwe Xerces-vlinder voor het laatst werd gezien terwijl hij op pastelkleurige vleugels over de zandduinen aan de kust van Californië fladderde. Maar wetenschappers leren nog steeds over het insect.
Nieuw onderzoek naar DNA van een bijna honderd jaar oud museumexemplaar laat zien dat de vlinder een aparte soort was. Bovendien betekent die bevinding dat de Xerces blauwe vlinder (Glaucopsyche xerces) is de eerste Amerikaanse insectensoort waarvan bekend is dat ze uitsterven vanwege de mens, rapporteren onderzoekers 21 juli in Biologie Brieven.
De vlinder leefde vroeger alleen op het schiereiland van San Francisco. Maar tegen het begin van de jaren veertig, minder dan een eeuw na zijn formele wetenschappelijke beschrijving in de jaren 1850, was de ragfijne vlinder verdwenen. De snelle verdwijning ervan wordt toegeschreven aan het verlies van leefgebied en inheems plantaardig voedsel als gevolg van stedelijke ontwikkeling en, mogelijk, een toestroom van invasieve mieren die zich waarschijnlijk via de verzending van goederen heeft verspreid.
Maar het is lang onduidelijk geweest of de blauwe vlinder van Xerces zijn eigen soort was, of gewoon een geïsoleerde populatie van een andere, meer wijdverspreide soort blauwe vlinder, zegt Corrie Moreau, een entomoloog aan de Cornell University.
Om daar achter te komen, wendden Moreau en collega’s zich tot een 93 jaar oud Xerces-exemplaar dat is gehuisvest in het Chicago’s Field Museum, waarbij ze DNA uit een klein stukje weefsel van het insect extraheren. Ondanks dat het DNA door ouderdom werd afgebroken, kon het team geselecteerde Xerces-genen vergelijken met die van andere nauw verwante blauwe vlinders. De onderzoekers vergeleken ook de genomen, of genetische instructieboeken, van de mitochondriën van de insecten – cellulaire structuren die betrokken zijn bij energieproductie en die hun eigen set DNA hebben.
Met behulp van de genen en de ‘mitogenomes’ maakten de onderzoekers een evolutionaire boom, die laat zien hoe alle vlindersoorten aan elkaar verwant zijn. De uitgestorven Xerces blauwe vlinder was genetisch verschillend, waardoor classificatie als een soort gerechtvaardigd was, ontdekte het team.
“We zijn een stukje van de biodiversiteitspuzzel kwijtgeraakt die deel uitmaakte van het tapijt van de San Francisco Bay Area toen deze soort met uitsterven werd bedreigd”, zegt Moreau.
Akito Kawahara, een lepidopterist van het Florida Museum of Natural History in Gainesville die niet bij het onderzoek betrokken was, denkt dat de resultaten “redelijk overtuigend” zijn dat de blauwe Xerces-vlinder zijn eigen soort was.
De vlinder wordt beschouwd als een kandidaat voor de wederopstanding, zegt Moreau, waar uitgestorven soorten worden teruggebracht via klonen of andere genetische manipulaties (SN: 20/10/17). Maar ze waarschuwt ervoor. “Misschien moeten we die tijd, energie en geld besteden aan het beschermen van de blues die al in gevaar is en waarvan we weten”, zegt ze.
Een van deze insecten is de bedreigde El Segundo blauw (Euphilotes battoides allyni), afkomstig uit de omgeving van Los Angeles. Hij en andere vlinderpopulaties worden steeds meer bedreigd door tal van bedreigingen, zoals klimaatverandering, veranderingen in landgebruik en het gebruik van pesticiden (SN: 8/17/16).
Voor Felix Grewe, een evolutionair bioloog bij het Field Museum, illustreert de nieuwe bevinding waarom museale collecties op de lange termijn zo belangrijk zijn: het ware nut van specimens zal misschien pas over vele jaren duidelijk zijn. De genetische technieken die in het onderzoek werden gebruikt om de ware identiteit van de Xerces blauwe vlinder te belichten, bestonden immers niet toen het insect uitstierf.
“Je weet niet welke technologie daar is [will be] Over 100 jaar”, zegt Grewe.
