Als je denkt dat je dingen ziet – of ruikt, hoort, proeft of voelt – terwijl je slaapt, droom je misschien niet. Het is mogelijk dat u hypnagogische hallucinaties ervaart.
Deze kunnen optreden in de bewustzijnsstaat tussen waken en slapen. Dromen daarentegen komen voor tijdens de slaap.
Hypnagogische hallucinaties veroorzaken vaak verwarring. Dit komt omdat het moeilijk kan zijn om hallucinatie van de werkelijkheid te onderscheiden. Ze creëren sterke, ingewikkelde visuele beelden in de geest die op een onrealistische manier kunnen worden vervormd.
Als gevolg hiervan veroorzaken deze hallucinaties vaak angst. In sommige gevallen kunnen ze er zelfs voor zorgen dat u uit bed springt of uzelf per ongeluk verwondt.
Wat zijn de symptomen van hypnagogische hallucinaties?
Hallucineren wordt gedefinieerd als het waarnemen van de aanwezigheid van een object of een gebeurtenis via een van de vijf zintuigen (zien, ruiken, proeven, aanraken of horen) zonder dat het werkelijke object of de feitelijke gebeurtenis bestaat of plaatsvindt.
Het bepalende symptoom van een hypnagogische hallucinatie is het voorstellen van zeer realistische objecten of gebeurtenissen (meestal visueel) vlak voordat je in slaap valt. U kunt wakker worden in extreme angst dat uw hallucinatie echt was.
Auditieve hallucinaties komen ook vaak voor wanneer het lichaam in slaap valt. Deze hallucinaties komen vaker voor wanneer een persoon onder stress staat. De meest voorkomende auditieve hallucinaties zijn eenvoudig en hebben geen echte betekenis of doel. Voorbeelden zijn:
- piepen
- hoge tonen
- willekeurige geluiden
- knallende geluiden
- onduidelijke geluiden
Ernstige gevallen van angst kunnen complexere hallucinaties veroorzaken. Het kan gaan om stemmen, die soms gepaard gaan met snelle gedachten. Dit kan ertoe leiden dat een persoon gelooft dat de stemmen echt zijn.
Een ander veelvoorkomend type hallucinatie is het zicht of het gevoel dat insecten over je lichaam kruipen. Dit komt het meest voor bij mensen die bepaalde medicijnen gebruiken of misbruiken. Het ervaren van dit gevoel tijdens de slaap kan ertoe leiden dat iemand zijn lichaam krabt, plukt of zelfs schade toebrengt in een poging het van insecten te ontdoen.
Slaapverlamming en lucide dromen
Hypnagogische hallucinaties verschillen van andere slaapgerelateerde aandoeningen – inclusief lucide dromen en slaapverlamming – die de perceptie kunnen veroorzaken van dingen die niet echt zijn.
Lucide dromen zijn zeer realistische dromen die optreden wanneer een persoon slaapt. Slaapverlamming is een aparte aandoening van hypnagogische hallucinaties. Het kan echter tegelijkertijd voorkomen.
Slaapverlamming is een slaaptoestand waarbij een persoon fysiek onbeweeglijk maar mentaal bewust is. Deze aandoening kan nog meer angst veroorzaken, omdat de fysieke immobiliteit – vaak moeite met ademhalen en spierstijfheid – iemand het gevoel kan geven dat hij op zijn plaats bevroren is.
Als gevolg hiervan kan een persoon zich een slaapverlamming en hallucinatie-episode herinneren als een droom waarin ze op hun plaats waren bevroren of niet in staat waren om te bewegen. In werkelijkheid waren het deze twee voorwaarden die samenwerkten.
Kunnen hypnagogische hallucinaties complicaties veroorzaken?
In gevallen van ernstige hypnagogische hallucinaties is bekend dat mensen uit bed springen en zichzelf per ongeluk verwonden.
Mensen kunnen zichzelf ook schade berokkenen als ze een hallucinatie hebben dat er insecten op hen kruipen.
Het is dus belangrijk om een behandeling te zoeken als uw hallucinaties ernstig zijn.
Wat veroorzaakt hypnagogische hallucinaties?
Uit een ouder onderzoek onder mensen van 15 jaar en ouder bleek dat bijna 25 procent slaapgerelateerde hallucinaties ervoer.
Deze hallucinaties komen vaker voor bij tieners en jonge volwassenen, waarbij het aantal hallucinaties afneemt met de leeftijd. Vrouwen lijken deze hallucinaties vaker te ervaren dan mannen.
De exacte oorzaken van hypnagogische hallucinaties zijn niet goed begrepen. Enkele mogelijke risicofactoren zijn:
- alcohol- of drugsgebruik
- slapeloosheid
- ongerustheid
- spanning
- narcolepsie
- stemmingsstoornissen zoals bipolaire stoornis of depressie
Epileptische aanvallen kunnen ook hypnagogische hallucinaties veroorzaken. Wanneer epilepsie de oorzaak is, kunnen hallucinaties verschijnen als korte visuele fragmenten.
Wanneer moet je naar een dokter?
Hypnagogische hallucinaties zijn in de meeste gevallen ongevaarlijk. U moet echter overwegen een slaapspecialist te raadplegen als deze hallucinaties u tijdens uw slaap angstig maken of u vaak storen.
Als uw hallucinaties overdag gepaard gaan met ongewone slaperigheid, moet u onmiddellijk de hulp van een specialist inroepen, omdat u mogelijk narcolepsie heeft.
Als u hulp zoekt bij een slaapspecialist, zal deze uw afspraak beginnen door u vragen te stellen zoals:
- Wanneer begonnen je hallucinaties?
- Hoe vaak komen uw hallucinaties voor?
- Hoe lang duren je hallucinaties?
- Heeft u andere slaapproblemen, zoals slapeloosheid?
- Ben je overdag slaperig?
Een slaapspecialist vraagt niet alleen naar uw slaap, maar ook naar uw medische en psychiatrische voorgeschiedenis. Vergeet niet om hen te vertellen over elk gebruik van drugs of medicijnen in het verleden of heden.
De slaapspecialist kan u vragen om een slaapdagboek van twee weken mee naar huis te nemen. Zo krijgt de specialist inzicht in uw slaappatroon. Dit inzicht kan hen helpen uw aandoening beter te diagnosticeren en erachter te komen hoe deze te corrigeren.
De slaapspecialist kan ook een slaaponderzoek (polysomnogram) aanbevelen als uw hallucinaties uw slaap intens verstoren.
Een slaaponderzoek omvat het bevestigen van draden en apparatuur aan uw hoofd en lichaam om uw hersengolven, hartslag en ademhaling in kaart te brengen terwijl u slaapt. Het registreert ook hoe uw armen en benen bewegen. Dit soort onderzoek kan uitwijzen of uw hypnagogische hallucinaties verband houden met een ander type slaapstoornis.
De specialist kan u vragen om een dutje overdag te doen (meerdere slaaplatentietest) als u overdag erg slaperig bent. Deze test meet hoe snel je overdag in slaap valt en wat voor soort slaap je hebt als je een dutje doet. Deze test kan uitwijzen of uw hallucinaties verband houden met narcolepsie.
Hoe worden hypnagogische hallucinaties behandeld?
Het behandelen van hypnagogische hallucinaties vereist het behandelen van alle onderliggende aandoeningen die de oorzaak kunnen zijn. Vaak zullen hallucinaties na verloop van tijd afnemen.
Ze kunnen ook afnemen als u zich concentreert op voldoende slaap. De National Sleep Foundation beveelt het volgende aan:
- 8-10 uur voor tieners van 13-18 jaar
- 7–9 uur voor volwassenen van 18–64
- 7-8 uur voor volwassenen van 65 jaar en ouder
Het volgende kan ook helpen om hypnagogische hallucinaties te verminderen:
- Om te voorkomen dat u wakker ligt en stressvolle gedachten heeft, gaat u pas naar bed als u zich extreem moe voelt.
- Houd een regelmatig slaapschema aan waarin u elke dag op hetzelfde tijdstip gaat slapen en wakker wordt.
- Oefen goede slaaphygiëne, zoals slapen in een koele omgeving.
- Vermijd alcohol, drugs en medicijnen die hypnagogische hallucinaties kunnen veroorzaken. Als de medicatie is voorgeschreven, overleg dan met uw arts voordat u uw dosering wijzigt of stopt.
Als uw hypnagogische hallucinaties worden veroorzaakt door angst, kan uw arts een psychiatrische behandeling aanbevelen. Behandeling voor angst kan gesprekstherapie, meditatie of medicatie omvatten, evenals andere thuiszorg om stress te verminderen.
Als bij u narcolepsie wordt vastgesteld, zal uw slaapspecialist narcolepsiemedicatie voorschrijven.
Vaak verdwijnen hypnagogische hallucinaties na verloop van tijd vanzelf. Als er een onderliggende oorzaak is voor uw hallucinaties, kan het zoeken naar een behandeling voor de aandoening helpen voorkomen dat toekomstige hallucinaties optreden. Dit zal je slaapkwaliteit verbeteren.
